Shabat.am լրատվական կայքի Business Insider նախագծի շրջանակներում ներկայացնում ենք հայկական արտադրության շոկոլադների՝ Գուրմէ Դուրմէ-ի ստեղծման պատմությունը:

Shabat.am-ի զրուցակիցն է Գուրմէ Դուրմէ ընկերության սեփականատեր՝ Դիրան Բաղդադյանը.

-Պարո՛ն Բաղդադյան, ինչպե՞ս ծնվեց շոկոլադներ արտադրելու գաղափարը:

-Մենք 2005թ. հայրենադարձել ենք Հայաստան: Երբ վերադառնում էինք մեր համար գերագույն նպատակը նախ լավ ապրելն էր, հետո՝ Հայաստանում ինչ-որ բիզնես ստեղծելը: Ավստրալիայում  մենք փաթեթավորման բիզնեսով էինք զբաղվում և երբ վերադարձանք, Հայաստանում ևս այդ աշխատանքը կատարեցինք, սակայն այստեղ չստացվեց, բայց ոչ ոքի չմեղադրեցինք դրա համար: Հետո մտածեցինք, թե ինչ կարող ենք անել, որը Հայաստանում նախ չկա, հետո՝ հաճելի կլինի մեզ համար: Մենք ծխախոտ չենք օգտագործում, փոխարենը՝ նախընտրում ենք շոկոլադը, և այդ  բնագավառը մեզ շատ հարազատ է:

Ավստրիայում ձեռքով պատրաստված շոկոլադները մեզ  շատ էին դուր գալիս, բայց Հայաստանում այդ Hande made չկար: Իհարկե Հայաստանում շոկոլադի  մեծ արտադրություն կա, բայց ձեռքով պատրաստված շոկոլադ չկար: Մտածեցինք, որ մեր տարբերակը  շուկայում կունենա իր դերը:  

Գուրմէ Դուրմէ-ի շոկոլադներն առաջին անգամ սկսեցինք վաճառել օդանավակայանում: Այն ժամանակ Դյութի ֆրիում հայկական արտադրության ապրանքները քիչ էին, իսկ մեր արտադրած շոկոլադները հայկական շունչ ունեին՝ պատկերված էին Հայաստանի տեսարժան վայրերը: Որոշ ժամանակ անց, մեր տեսականին Դյութի ֆրիում վերցրեցին որպես էքսկլյուզիվ արտադրանք: Ամիսներ տևեց մինչև այլ տեսականներ ստեղծեցինք, որպեսզի կարողանանք երևանյան շուկայում էլ վաճառել: 

 Շոկոլադի բուտիկ ունենալու գաղափարը մեր հետագա ծրագրերի մեջ էր: Սկսեցինք սուպերմարկետներում վաճառել, որը թեև մեր շոկոլադի տեղը չէր, սակայն այլ տարբերակ չկար: Մենք գիտեինք, որ աստիճանաբար պետք է գնանք, անցնենք նաև այդ փուլը, որ ունենանք նաև բուտիկային խանութներ: 

-Ո՞ր թվականին էր դա:

- 2017թ.-ին կլրանա մեր արտադրության տասը տարին: Մենք արդեն վեց տարի է, ինչ խանութներ ունենք, որտեղ վաճառվում են «Գուրմէ-Դուրմէ»-ի շոկոլադները, իսկ  սուպերմարկետներում դրանք չկան և դա տրամաբանական է. այս տեսակի ապրանքը սուպերմարկետի համար չէ, այն բուտիկային է: Մեր արտադրանքն, այսպես ասած, անհատականացված է. մենք կարող ենք հաճախորդի ուզած նկարը տպել շոկոլադի վրա, հատուկ պատվերներ ընդունել, խորհուրդ տալ հաճախորդին, թե օրինակ նվերի համար ինչ շոկոլադ կարելի է գնել: 

-Որքանով տեղյակ եմ՝ Դուք և Ձեր եղբայրը՝ Պիեռ Բաղդադյանը Ֆրանսիայից և Ավստրիայից եք տեղափոխվել Հայաստան: Հեշտությա՞մբ հարմարվեցիք  հայաստանյան իրականությանը:

-Առաջին անգամ, երբ վերադարաձանք, գիտեինք, որ Հայաստանը յուրահատուկ երկիր է: Խորհրդային շրջանում գործարանները լիարժեք չէին աշխատում, մոտավորապես էր ամեն ինչ, չկար մարտահրավեր: Մարքեթինգը, հաճախորդների հետ շփումը, նույնիսկ խանությում ապրանքը դասավորելը՝ այս բոլորը նոր մշակույթ են: Բոլոր երկրներում էլ դժավարությունների հանդիպում ես, բայց այդ ամենը տեսնելով կարծում եմ՝ հարմարվեցինք Հայաստանին:

 Ես Ավստրիայում եմ ապրել, եղբայրս՝ Ֆրանսիայում, այս երկրներից ոչ մեկում չես կարող սահուն կերպով առաջ գնալ բիզնեսում: Ընդհակառակը, այնտեղ այնպիսի խնդիրներ կան, որոնց լուծման բանալին չունես, իսկ այստեղ ինչ-որ ձևով կգտնես այդ բանալին: Այս գործընթացներում շատ կարևոր է հաշվապահության մեջ և հարկային դաշտում թափանցիկ աշխատելը: Շատ մարդկանց գործն առաջ չի գնում, քանի որ ի սկզբանե թափանցիկ չեն աշխատում: Մեզ մոտ աշխատանքը հարյուր տոկոսով թափանցիկ է տարվում, ինչն էլ ապահովել է  մեր հաջողությունը: 

- «Գուրմէ Դուրմէ » շոկոլադի ապրանքանիշի անվանումը հետաքրքի՞ր պատմություն ունի: Ինչու՞ հենց այս անունը ընտրեցիք:

-Սովորաբար արտադրություննրի անունները կապված են դրանց ստեղծողի հետ: Գուրմէի ու Դուրմէի անվան մասերից մեկը ֆրանսիական է, մյուսը՝ հայկական: 

Մեր ընտանիքում արգելված էր օտար լեզվով խոսելը, բայց բառեր կան, որոնք հայերենով չես օգտագործում: Մի անգամ ասացինք ծնողներիս՝ բա շոկոլադը հայերեն ինչպե՞ս կլինի: Այդ պահին բառարանը բացեցին նայեցին և ասացին՝ դուրմէ: Այդ դուրմէով մենք ուրախացանք, ծիծաղեցինք ամբողջ ընտանիքով, բայց ո՞վ կմտածեր, որ այդ դուրմէն մի օր կգար մեզ հետ Հայաստան… Եվ ստեղծեցինք մեր արտադրանքի լոգոն՝ Գուրմէ, որովհետև մենք ֆրանսիականի նկատմամբ հակում ունենք և հայկական դուրմէն էլ կողքին: Դա նաև դաստիարակչական է, երբ մարդիկ հարցնում են՝ ի՞նչ է դուրմէն, մենք իրենց ասում ենք, որ դա շոկոլադ է նշանակում. թող նարդիկ իմանան, թեկուզ և չօգտագործեն, բայց իմանալը շատ կարևոր է: 

-Քանի՞ տեսակ շոկոլադ եք արտադրում:

-150-ից ավելի տեսականի ունենք, բայց տարբեր տեքստերով: Շոկոլադը հիմնականում երեք տեսակի է լինում՝ սև, կաթնային և սպիտակ, բայց կա միջուկով, չրով, դարչինով, ինչպես նաև այն կարող է լինել տուփի մեջ, առանց տուփի՝ փաթեթավորված, Հայաստանի տեսարժան վայրերի նկարներով: Ունենք շոկոլադներ սիրահարների, երեխաների տատիկի համար… մեզ մոտ թեմաներն անսպառ են:

-Ամենավաճառվող շոկոլադե սալիկը ո՞րն է:

-Աշխարհի լավագույնը՝ «Մայրիկ» սալիկը: 

-Իսկ ամենաքի՞չը:

- «Ներողություն»-ը: Դա չենք հանում վաճառքից /ծիծաղում է/: Մեզ համար կարևոր է մեր շոկոլադների միջոցով մեսիջ փոխանցելը: Մենք երևի առաջիններից մեկն ենք, որ փորձում ենք շուկայում ոչ միայն ապրանքատեսակ ներկայացնել, այլև փոխացել բարի մոտեցում, բարություն սերմանել մեր արտադրանքով:

-Բացի Հայաստանում վաճառելուց, այլ երկրներ արտահանու՞մ եք Ձեր ընկերության շոկոլադները:

-Հիմա այդ ուղղությամբ ենք աշխատում: Սկսել ենք մտածել, որ Ռուսաստանում կարելի է մի խանութ բացել և վաճառել մեր արտադրանքը: Այնտեղ օրական  հինգ, տասն անգամ ավելի ես վաճառում:

Դրսից հաճախ հարցնում են՝ Հայաստանում ո՞նց եք աշխատում, ո՞նց եք բիզնես անում, մենք ուզում ենք գանք, այդտեղ ներդրում անենք: Այս մի քանի տարին, երբ եվրասիական շուկան բացվեց, արտադրողը պետք է խելացի լինի և այս բացված 150 միլիոնանոց շուկայի համար մի բան ստեղծի ու վաճառի այնտեղ: Մենք այստեղ ունենք ավելի էժան աշխատուժ, շատ ավելի բաներ կարող ենք ստեղծել այստեղ ու վաճառել այնտեղ: Եթե խելացի ես՝ ստեղծի՛ր, վերցրու՛ նմուշը և գնա՛ ասենք Սանկ-Պետերբուրգ, համոզի՛ր և այնտեղ միլիոններով պատվեր կստանաս: Եթե մարդը այսպես չի անում, ուրեմն ինչ-որ սխալ բան կա իր արտադրության մեջ: Մեզ մոտ Ռուսաստանից ավելի էժան է, տրանսպորտն էլ է շատ էժան: Մենք հիմա դրա վրա ենք աշխատում: Թղթաբանությունն էլ հեշտացված է հիմա թե՛ Հայաստանում, թե՛ Ռուսաստանում: 

-Դժվարությա՞մբ գրավեցիք հայկական շուկան:

-Ահավոր դժվարություններ չունեցանք: Նաև զարմացանք, որ այսքան շուտ առաջ գնացինք: Մենք չէինք պատկերացնում, որ ժողովուրդն այսքան կսիրի այս նվերային շոկոլադի գաղափարը ու կգնահատի այն բարիության գաղափարը, որը փորձում ենք փոխանցել մեր արտադրանքով: Մարդիկ մտնում են խանութ և ապրանքը գովելուց առաջ սկսում են առաջին հերթին մեզ գովել: Մենք հեռուստացույցով կամ մեծ պաստառներով գովազդ չենք անում, միայն Ֆեյսբուքն է, բայց Հայաստանն այնքան փոքր է, որ մարդիկ մեկը մյուսին պատմում են մեր արտադրանքի մասին:

Մեր հաջողությունն ավելի շուտ եկավ, քան սպասում էինք: Մենք էլ փորձում ենք հաճախորդների համար միշտ  նորույթներ ունենալ և նորույթներով նրանց հաճելիորեն զարմացնել: Մյուս կողմից էլ, մի քիչ էլ արդեն շփացրել ենք հաճախորդին. երբեմն գալիս հարցնում են՝ էսօր ի՞նչ նորույթ ունեք: Միջազգային բրնեդները երևի երեք տարին մեկ անգամ են մի նորություն անում: Մենք փորձում ենք ամեն ամիս նորույթ ունենալ:

-Պարո՛ն Բաղդադյան, Դուք այն ընկերությունն եք, որը համագործակցում է նախագահական նստավայրի հետ: Ո՞ր թվականից սկսեցիք շոկոլադ մատակարարել նախագահականին:

-Ճիշտն ասած, հիմա թվականը չեմ հիշում, բայց մի քանի տարի է արդեն: Իրենք մեզ մի անգամ դիմեցին, որ մեր շոկոլադով իրենք էլ են հետաքրքրված և դրսից եկող հյուրերին ուզում են ցույց տալ, որ Made in Armenia որակով շոկոլադե արտադրանք ունենք: Մեր շոկոլադները հաճախ են տարբեր միջոցառումներում «ներկա լինում» պատվերներով՝ բանկերի, հյուրանոցների բացումներին, կոնֆերանսներին: Այն, որ հյուրերը գալիս են և Made in Armenia-ն որակով են տեսնում, դա մեր գլխավոր նպատակն է: 

-Նախագահական նստավայրի նախընտրելի շոկոլադները որո՞նք են:   

-Առհասարակ մեր քառակուսի ձևով շոկոլադներն են ամենապահանջվածը միջոցառումների ժամանակ, որովհետև այն մեկ կամ երկու պատառով է պատրաստված, այսինքն՝ իր քաշն ու չափը շատ հարմար է մի հոգու համար: Իրենք /նախագահականը-խմբ./ էլ ավելորդ ճոխություններ չեն ուզում, բայց իրենց համար պատրաստված շոկոլադների վրա Հայաստանի գերբն է պատկերված: 

-Ամանորի նախաշեմին Դուք նաև տնակներով զարդարում եք Հյուսիսային պողոտան: Ինչպե՞ս ծնվեց այս գաղափարը: Ո՞րն է նման նախաձեռնության նպատակը:

-Ես ու եղբայրս ապրել ենք Եվրոպայում: Ես Ավստրիայում ապրելով այնտեղից որոշակի գաղափարներ ունեի, որոնք այստեղ պիտի կիրառեի: Իհարկե, Կոնչիտայի գաղափարը չէի բերելու /ծիծաղում է/: Բայց պիտի բերեի նրանց լավ ավանդույթներերից մեկը, որը 200 տարեկան է և կոչվում է Ծննդյան տոնավաճառ: Շատ էի սիրում Ծննդյան տոնավաճառը: Երբ այնտեղ էի ապրում անհամբեր սպասում էինք դեկտեմբերին, երբ Հիսուսի ծնունդը խորհրդանշող զարդարանքներ, նվերներ ու լույսեր դնում էին,  երգում սուրբծննդյան երգեր և ստեղծում տոնական մթնոլորտ: Սա՛ պիտի բերենք Եվրոպայից:

Տեսանք, որ տարիներ շարունակ այստեղ նման բան չեն անում: Մենք առաջարկեցինք դա և արեցինք առաջին անգամ Աշտարակում՝ երեք տնակով: Արձագանքն այնքան բուռն էր, որ Երևանի քաղաքապետարանը ցանկացավ, որ մենք կազմակերպենք Ծննդյան տոնավաճառ: Մարդիկ կարծիքների մեր գրքում այնքան լավ բաներ են գրում այս նախաձեռնության մասին, որ ուզում ես հաջորդ տարիների ընթացքում էլ անել: Ճիշտ է, մենք չենք հորինել այս գաղափարը, Եվրոպայում այն արդեն 200 տարի է, ինչ կա, բայց այստեղ մենք ենք ներդրել այդ գաղափարը և հուսով ենք, որ այն 200 տարի կշարունակվի: Ամեն տարի տնակները շատանում են ու չնայած դժվար է, որ այդ գործը միայն մեր վրա է, բայց մենք մեծ հաճույքով ենք այդ անում, երբ տեսնում ենք մարդկանց արձագանքը և ուրախությունը: 

-Բացի շոկոլադի արտադրությունից այլ բիզնեսներ ունե՞ք:

-Մի ամառային սրճարան ունենք Աշտարակում՝ «Պասկալ և Դիոդատո»: Սրճարանը գտնվում է Կարմրավոր եկեղեցու հարևանությամբ, որտեղ ես ամուսնացել եմ: Եկեղեցին ունի 1400 տարվա պատմություն:

Որոշեցինք մի փոքր վայր ստեղծել, որտեղ զբոսաշրջիկները կարող են սրճել, պաղպաղակ ուտել, կարևոր չէ գալ պարել և խորոված ուտել: Այդպես գրեթե վեց տարի առաջ ստեղծեցինք այդ սրճարանը: Ճիշտ է դա ամառային սրճարան է և այնքան էլ շահութաբեր չէ, բայց մարդկանց համար հաճելի մթնոլորտ է ստեղծում, ինչպես նաև աշխատեղեր, որը պակաս կարևոր չէ:

Անվան հետ կապված ասեմ, որ Պասկալը Հարություն անունով մարդ էր, որը 1652թ. մեծաքանակ սուրճ տարավ Եվրոպա և մի վայր հիմնեց, որտեղ մարդիկ կարող էին սրճել իրար հետ, իսկ դրանից առաջ միայն ուտելու էին գնում: Փաստորեն, առաջին սրճարանը Եվրոպայում՝ Լոնդոնում, ապա Փարիզում, բացել է Օսմանյան կայսրությունից Եվրոպա գնացած հայ Հարությունը, որի անունը թարգմանաբար լինում է Պասկալ: Մեկ այլ հայ՝ Աստվածատուրը /թարգմանաբար՝ Դիոդատո/ բացել է առաջին սրճարանը Վիեննայում: Հենց նրանց անուններով է սրճարանը կոչվել:

-Հաջողության հասնելու համար ի՞նչ է հարկավոր:

-Ուրախ կյանք, դրական լիցքեր և մտքեր, ինչպես նաև վաղ առավոտյան սկսել աշխատելը:

-Ձեզ համարու՞մ եք հաջողակ գործարար:

-Ես իմ մասին խոսել չեմ սիրում: Ես ինձ համարում եմ ուրախ մարդ, իսկ ուրախության մեջ կա նաև գործը: Եթե ուրախ կյանք չունես, հաջող գործ չես կարող անել: Մարդը ներշնչումից է առաջ գնում: