«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

««Ազատս շատ աշխույժ էր փոքր տարիքից»,-«Փաստի» հետ զրույցում որդու մանկությունն է վերհիշում տիկին Նարինեն: Ազատը հաճախել է «Ինչուիկ» նախակրթարան: «Սիրով էր հաճախում: Երբ սկսեցինք դպրոց հաճախել, ուսուցիչներն ասում էին՝ Շենգավիթում մեծացած երեխա է, բայց խոսում է գրական հայերենով և չի օգտագործում ժարգոնային բառեր: Սիրում էր ընթերցել: Սիրում էր Աստվածաշունչ կարդալ, այսօր տան իր անկյունում իր Աստվածաշունչը ևս դրված է: Մեծ կարևորություն եմ տվել իր կրթությանը, իրեն լավ մարդ եմ մեծացրել: Քաղցր լեզու ուներ, բարի ժպիտ, մարդկային մոտեցում յուրաքանչյուրի հանդեպ: Շատ լավ բալա եմ ունեցել»:

Ազատը սովորել է Գրիգոր Նարեկացու անվան դպրոցում: Սիրելի առարկաներից են եղել «Կենսաբանությունը» և «Պատմությունը»: «Վերջինի հանդեպ վերաբերմունքը յուրահատուկ էր: Մեկ օր բանավիճում էինք, և ես, որ կարծում էի, թե շատ լավ գիտեմ Հայոց պատմությունը, կարծիքս փոխեցի: Սիրում էր «Հայոց լեզու», «Գրականություն», «Պատմություն» և «Կենսաբանություն»: Մանկուց երազում էր կա՛մ դատախազ, կա՛մ սրտի բժիշկ դառնալու մասին: Վերջում իր ընտրությունը կանգ առավ դատախազի մասնագիտության վրա»:

2015 թվականին Ազատն ավարտել է դպրոցը և ընդունվել Մանկավարժական համալսարանի հենակետային վարժարանի հոգեբանության բաժինը: Տիկին Նարինեի խոսքով, դպրոցում և վարժարանում երբեք Ազատից չեն բողոքել: «Բայց, օրինակ՝ ստուգողական աշխատանքների ժամանակ բարձրաձայն կարդացել է հարցերն ու պատասխանները, որ բոլորին օգնի:

Ուսուցիչներն այնքան շատ էին սիրում իրեն»: Վարժարանն ավարտելուց հետո ընդունվել է Եվրոպական համալսարանի «Կառավարում» բաժին: Սովորել է 6 ամիս և 2019 թ. հունվարի 30-ին զորակոչվել է բանակ: Ծառայել է «Մարտունի 2»-ում: Հնարավորություն է ունեցել ազատվել զինվորական ծառայությունից՝ սրտի բնածին արատի պատճառով, սակայն հրաժարվել է: «Ծառայության ժամանակ ինքնազգացողությունը վատացել էր, տարել էին Ստեփանակերտի հիվանդանոց, այնտեղից բժիշկները զանգեցին, թե՝ ցանկանում ենք իրեն տուն ուղարկել, նա չպետք է ծառայի: Բայց Ազատը կատեգորիկ արգելեց այդ թեմայի շուրջ զրույցն անգամ, որպեսզի դա որևէ կերպ չազդի իր մասնագիտության վրա»:

Ծառայությունից վերադառնալուց հետո որոշել էր ուսումը շարունակել ԵՊՀ-ի իրավագիտության բաժնում: «Իր գլխավոր նպատակն էր դատախազ դառնալը, իսկ ինձ, իր խոսքերով, պիտի «դատախազի մամա» կոչեին: Միշտ ասում էր. «Սիրում եմ քո ուժեղ տեսակը, մա՛մ, քո նման ուժեղ եմ լինելու, արդար եմ դատելու»: Իրեն այնքան էի ասում՝ չես կարող դատախազ դառնալ, որովհետև այնքան բարի ես, որ հանկարծ ինչոր մեկը քեզ մոտ լաց լինի, անմիջապես կներես նրան: «Մա՛մ, եթե տեսնեմ, որ նա սխալ է, չեմ ների»: Ամեն ինչ անում էր, որ հանկարծ ինձ հոգս չպատճառի: Երեկոյան սրճարանում մատուցող է աշխատել, իսկ առավոտյան գնացել է դասի: Նա իմ թև ու թիկունքն էր, իսկ հիմա իմ մեջքը, իմ թև ու թիկունքը կոտրված է առանց Ազատի»:

Ազատի պատերազմը տևել է մինչև հոկտեմբերի 24-ը: Այդ օրերին նրան «Մարտունի 2»-ից տեղափոխել են Հադրութ, Ջրական: Նա անմահացել է հոկտեմբերի 24–ին ԱԹՍի հարվածից: «Դրանից երկու օր առաջ երեք «Ուրալ» են պայթեցրել, այդ օրը՝ երկու: Դրանցից մեկում նաև Ազատն է եղել: Մե՛կ ասում են, որ տեղափոխել են Ջրական, մե՛կ ասում են՝ դիրքերից իջեցրել են, որ լողանան: Տարբեր վարկածներ են ինձ ասել: Իր՝ Հադրութ տեղափոխվելու մասին նա ինձ ոչինչ չի պատմել: Երբ իրեն ասում էի՝ լուրերով տեղեկացնում են, որ Մարտունին ռմբակոծում են, արձագանքում էր՝ ոչ մեկի ասածին չհավատաս: Այնպես էր ներկայացնում, որ իր մոտ ամեն ինչ կարգին է»:

Զոհվելու օրն է եղել մայրիկի ու որդու վերջին զրույցը: «Հոկտեմբերի 24-ի առավոտյան զանգահարեց ինձ, ասաց՝ մամա, գիտե՞ս, թե ինչ հերոս տղա ունես: «Գիտեմ, բալես»: Ազատս ասաց. «Մա՛մ, քեզ շատ շնորհակալ եմ, որ ծառայության ամիսներին իմ համազգեստը երբեք մաշված չի եղել, կոշիկս ծակ չի եղել, այդ ամենը քո շնորհիվ է: Գիտեմ, թե ինչ դժվարությամբ ես գումար վաստակում, բայց ինձ ոչնչից զուրկ չես պահել: Մա՛մ, սպասի, գալու եմ, ու դու երբեք չես աշխատելու, ես պետք է քեզ պահեմ»: Բայց նույն երեկոյան նաև ընկերոջն է զանգահարում. «Ռազ, գնում եմ մի տեղ, որտեղից կարող է չվերադառնամ: Մամայիս լավ կնայեք, ծնունդիս էլ կենացս կխմեք»: Հոկտեմբերի 24-ին զոհվեց, հոկտեմբերի 30-ին դարձավ 20 տարեկան»:

Հոկտեմբերի 25-ից ընտանիքը սկսում է փնտրել Ազատին: «Ինձ լուր էր հասել, որ նա ձեռքից վիրավորում է ստացել: Բայց ասել եմ՝ եթե Ազատի գիտակցությունը տեղը լիներ, նա չէր կարող ինձ չզանգահարել: Մեզ ասացին, որ Մարտունիից զինվորներ են բերում: Բոլոր հիվանդանոցներում իրեն էինք փնտրում, բայց հոկտեմբերի 25-ի լույս 26-ի գիշերը քրոջս տղայի ընկերը պարզել էր, որ Ազատը զոհվել է, Գորիսի դիահերձարանում է, և իրեն տեղափոխում են Հերացի, որ հանձնեն ինձ: Հոկտեմբերի 26-ին իմացա իր զոհվելու մասին: Ձեռքից վիրավորում է ստացել, երբ ցանկացել են իրեն տանել հոսպիտալ, ասել է. «Իմ թևը կապեք, եթե ինձ հոսպիտալ տանեք, իմ ընկերներին ո՞վ հասցնի իրենց ծնողներին»: Հետո այնպես ստացվեց, որ իրեն ինձ հասցրեցին փակ վիճակում»:

Տիկին Նարինեն չի կարողացել որդուն վերջին հրաժեշտը տալ: «Երբ ասում էի՝ Ազա՛տ, գալիս եմ քո հետևից, ինձ պետք չէ, որ դու այդ հողը պահես: Ազատս ասում էր. «Փորձիր միայն նման բան անել: Եթե բոլորս փախնենք, բա ո՞վ պիտի պահի հողը»: Այսօր ամենից շատ տանջվում եմ նաև այն պատճառով, որ տղաս զոհվեց մի հողի համար, որն այլևս մերը չէ: Եթե այդ հողը մերը չպիտի լիներ, ի՞նչ գործ ունեին մեր երեխաներն այդ հողում»:

Հիմա մայրիկն անսահման կարոտով է ապրում. «Կարոտը սրտումս մնաց: Երբ անծանոթ համարից ինձ զանգ է գալիս, այդ զանգի մեջ փնտրում եմ տղայիս ձայնը: Իրեն միշտ ասում էի՝ Ազատ ջան, երեք օր ձայնդ չլսեմ, կմեռնեմ: Հինգերորդ տարին է գալիս, որ իր ձայնը չեմ լսում, բայց ապրում եմ: Ազատն իմ ամեն ինչն է եղել՝ տղան, ընկերը, իմ թև ու թիկունքը»:

Անասելի ցավը հաղթահարելու համար տիկին Նարինեն որոշել է կրկին մայրանալ: «Ուժ գտա իմ մեջ և աղջկաս ունեցա: Երբ հարցնում էին՝ տղա՞ ես ուզում, թե՞ աղջիկ, ասում էի՝ աղջիկ, որովհետև տղայի մեջ Ազատիս էի փնտրելու ու չէի գտնելու, դա ինձ ավելի էր ցավեցնելու: Ինձ սթափեցնողը նաև կրտսեր որդիս էր: Երբ Ազատիցս հետո որոշեցի ներկել մազերս, «մտնել» սևի մեջ, Ռաֆիկս՝ փոքր տղաս, ասաց» «Դու միայն Ազատի՞ մաման էիր: Դու նաև իմ մաման ես, ապրի իմ համար էլ»: Ու ես ապրեցի: Հետո աղջիկս մեզ ապրեցրեց: Հիմա, երբ նա պառկած ժպտում է, ինչ-որ բան խոսում, ինձ թվում է, թե Ազատի հետ է խոսում: Միշտ իրեն ասում եմ՝ Ազատի հե՞տ ես խոսում, բալես: Իրեն ասա, որ մաման քեզ շատ է կարոտել, հետ արի: Բայց Ազատս հետ չի գալիս»:

Հ. Գ.-Ազատ Մաջարյանը պարգևատրվել է «Քաջարի մարտիկ» կրծքանշանով: Արցախի նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով, «Մանկավարժական համալսարան» մեդալով: Հուղարկավորված է Եռաբլուրում»:

Հոդվածն ամբողջությամբ՝ թերթի այսօրվա համարում։