«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Փոքրուց էր աշխույժ, մարդամոտ, ընկերասեր, շփվող, ուներ ընկերների մի քանի խումբ: Շրջապատում կարծես մի ուժ լիներ, իր ծնված օրվանից Արտաշեսից ուժ եմ ստացել: Գնահատում էր կյանքն ու լիարժեքորեն ապրում ամեն վայրկյանը: Ոչ մի օր անիմաստ չի օգտագործել, ինչ-որ մի լավ բան այդ օրերի մեջ անպայման արել է: Ինձ թվում է, որ իր ապրած 19 տարվա մեջ մի ամբողջ հավերժություն է ապրել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Արծվիկը՝ Արտաշեսի մայրիկը:

Նշում է՝ Արտաշեսը սեր ուներ դեպի կրթությունը: «Ուսուցիչների գերդաստան է մերը: Մեր ընտանիքում գիտելիքը շատ էր գնահատվում, Արտաշեսը չէր կարող այլ տեսակի մտածողություն ունենալ: Դրա հետ մեկտեղ նաև հայրենասիրություն է սերմանված բոլորիս մեջ: Երկրորդ ցեղասպանությունը տեսանք, մշեցիներ ենք: Արտաշեսը սիրում էր սովորել, բազմաթիվ պատվոգրեր ունի: Դպրոցից տանում էին տարբեր բուհեր՝ մասնագիտական կողմնորոշման դասընթացների: Մի դասախոսի հետ էր ծանոթացել, նրանից հանձնարարություններ էր ստանում, գալիս տուն ու սկսում պարապել: Երբ ասացի, որ մեր տղաները մանկավարժական ուղղությամբ կրթություն չեն ստացել, Արտաշեսն արձագանքեց՝ հիմա մանկավարժությունը կուսումնասիրեմ, իսկ հետո մագիստրատուրան այլ մասնագիտացմամբ կսովորեմ»:

Դպրոցն ավարտելուց հետո Արտաշեսն ընդունվել է Երևանի Խ. Աբովյանի անվան պետական մանկավարժական համալսարանի «Շրջակա միջավայրի գիտություններ» ֆակուլտետը: Մայրիկն ասում է՝ այս մասնագիտացման հետ ակնկալիքներ ուներ: «Առհասարակ, բնություն շատ էր սիրում: Ամռան ամիսները մշտապես գյուղում էր անցկացնում»: 2019 թ.-ի հունվարի 16-ին Արտաշեսը զորակոչվում է պարտադիր զինվորական ծառայության: Երբ հարցնում եմ Արտաշեսի՝ բանակ մեկնելու պատրաստակամության մասին, տիկին Արծվիկը վերհիշում է. «Այնքան ծանր էինք տանում ցեղասպանությունը, մեր գենոֆոնդի մեջ դա կար: Ապաքինված վերք չէր դա: Մուշից գաղթելով՝ իմ նախնիները Արաքսն անցել են, եկել Արարատի մարզ և հիմնել Դիտակ գյուղը: Երբ դպրոցում պատմություն էին ուսումնասիրում, Արտաշեսն անընդհատ անդրադառնում էր հարցերին, թե ինչ եղավ, ինչպես եղավ, որ չկարողացան պայքարել:

Այդ «ինչու»-ն իրեն շատ էր տանջում: Իր համար անընդհատ կարդում էի «Ռանչպարների կանչը», «Խոդեդանը»: Շատ էինք քննարկում այդ գրքերը: Այդտեղ մեր նախնիների մասին գրված տողեր կային, ու դա կապել էր իրեն գրքին, պատմությանը: Նժդեհաոճ էր, հայրենասեր»: Մեկ տարի տասը ամիս Արտաշեսը ծառայել է Ջրականում: «Իր համար շատ կարևոր էր ծառայությունը: Նա ի սկզբանե գիտեր, որ Արցախ է գնալու: Ասում էի՝ շատ եմ անհանգստանում, որ կարող ես Արցախում ծառայել, Արտաշեսս արձագանքում էր՝ մա՛մ, վիճակահանությանը մասնակցելու եմ ու Արցախն ընտրեմ, տրամադրվի դրան: Վիճակահանության օրը, երբ «ընտրեց» Արցախը, ամբողջ մարմնով թուլացա: Մասնագիտությամբ հոգեբան եմ, ասացի՝ ինքն իրեն կոդավորեց ու գնաց: Միշտ ասում էր՝ ինչի՞ց ես վախենում, մա՛մ, հազարավոր տղաներ ծառայել են Արցախում ու վերադարձել, բա ո՞վ պետք է մեզ պաշտպանի:

Ծառայության ժամանակ, երբ զանգահարում էր, միշտ իրեն ասում էի՝ Արտա՛շ, զգույշ կլինես, տղաներին ուշադիր կլինես, ոչ մի հարցում իմ ու քո չանեք, սաղավարտը գլխներիցդ չհանեք: «Մա՛մ, ինչի՞ց ես վախենում, վախենալու բան չկա: Եթե պետք լինի, կպայքարենք»: Երբ դիրքերից զանգահարում էր, շակալների ձայներ էին լսվում, ասում էի՝ զգույշ մնացեք, հանկարծ չհարձակվեն ձեզ վրա, հանկարծ չքնեք դիրքերում: «Մա՛մ, դիրքերում չենք քնում, բայց դու երկոտանի շակալներից վախեցի, չորքոտանիներն անվնաս են»»: Արտաշեսը կրտսեր սերժանտ էր, դիրքի ավագ: «Ծառայության ողջ ընթացքում ես էլ իր հետ ամեն օրը կարծես ծառայած լինեմ: Ամեն օր սպասել եմ իր զանգին: Մեծ սիրով ու տրամադրվածությամբ գնաց բանակ, «հանգստացանք», երբ արդեն երկու ամիս էր մնացել իր ծառայության ավարտին: Ցուցակ էր կազմել, թե ովքեր պետք է ներկա լինեն զորացրվելուց հետո կազմակերպվելիք խնջույքին:

Դա էինք քննարկում: Արտաշեսն արդեն սկսել էր 100-օրյա հետհաշվարկը, ուրախանում էինք, բայց սկսվեց չարաբաստիկ պատերազմը: Այդ օրը դեռ պատերազմի սկսվելու մասին չգիտեի: Զանգեցին՝ այսօր Արտաշի հետ խոսե՞լ ես, ասացի՝ չէ, այսօր չի զանգել: Զգում էի, որ բոլորի հայացքներն ուղղված էին ինձ: Ընկերոջ մայրիկը զանգահարեց, նրա տղան էլ Ասկերանում էր ծառայում. «Տեղյա՞կ ես, որ Ջրականը ռմբակոծել են»: Ջրականում այդ օրն Արտաշեսը երեք անգամ մահից փրկվել է: Առաջին անգամ, երբ տղաները վազել են դեպի մեքենաները, որ բարձրանան դիրքեր, հարվածել են մեքենային, այն պայթել է: Երկրորդ անգամ, երբ վազել է, որ նստի, ինչ-որ բան է մոռացած եղել, հետ են կանչել, որ վերցնի: Մեքենան նույն բախտին է արժանացել: Երրորդ անգամ պայուսակն է մոռացած եղել: Հետո նոր կարողացել են դիրքեր բարձրանալ: Տասնյակ անգամ մահից փրկվել է, շրջափակումներից դուրս եկել»: Ջրական, Լելե Թեփե, Հադրութ, Սարուշեն, Ննգի, Քերթ, Ավետարանոց, Չռիկներ:

Մարտական առաջադրանքը կատարում են, վերադառնալիս ընկնում կրակահերթի տակ: Արտաշեսը վիրավորվում է, բայց այդ վիճակում փորձում է վիրավորված ընկերոջն ու հրամանատարին դուրս բերել իր հետ: Երեքն էլ անմահանում են նույն տեղում: Երեք օր անց իմ տղան տանն էր»: Արտաշեսը չորս զինատեսակի է տիրապետել: Եղել է դիպուկահար, բայց իրավիճակից ելնելով՝ տարբեր մարտական հաշվարկների է տիրապետել: «Նրանց գումարտակը՝ 9-րդ պաշտպանականը, այնքան ուժեղ է կռվել, իրենց ասում են՝ 300 սպարտացիներ: Ահավոր մարտերում մեկ վիրավորով դիրք են վերցրել: Մարտական ուղին ունենք: Այլ պարգևի, քան «Մարտական ծառայություն» մեդալն է, չի արժանացել: Երբ հարց եմ բարձրացնում, ասում են, որ հերթականություն գոյություն ունի»: Տիկին Արծվիկը պատմում է՝ Արտաշեսից հետո առողջական խնդիրներ ուներ, անգամ բժշկի չէր դիմում:

«Բայց հասկացա, որ անկողնուն գամվելով՝ չեմ կարողանա իմ տղային այցելել: Դա ինձ ուժ տվեց ոտքի կանգնել: Ամեն օր պետք է այցելեմ իրեն, անընդհատ զրուցում եմ իր հետ: Իհարկե, նաև աղջկաս՝ Մարիամի մասին եմ մտածում: Մարիամը մեր շարժիչ ուժն է: Արտաշեսի կյանքը մեզ համար ուղեցույց է եղել, ամեն առավոտ իր նկարի առջև կարծես հաշվետվություն տանք, թե ինչն ենք ճիշտ կամ սխալ արել: Հաստատ չենք անի այնպիսի բան, ինչի համար նա կամաչեր»:

Հոդվածն ամբողջությամբ` թերթի այսօրվա համարում: