«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Օրերս ընթերցողի սեղանին դրվեց սոցիոլոգ, ԱՄՆ Նևադայի համալսարանի հետազոտող գիտնական Լիլիթ Շաքարյանի «Բրենդինգ. անձեր, ընկերություններ և երկրներ» գիրքը: Սա նրա՝ բրենդինգին առնչվող երկրորդ գիրքն է: Ասում է՝ «Բրենդի կառավարում» գիրքն ավելի շատ ներածություն էր, որտեղ խոսվում էր բրենդ կոնցեպտի, դրա առանձնահատկությունների մասին, թե ինչպես է տարբերվում գիտության մեջ առկա հարակից այլ տերմիններից և եզրույթներից: «Երկրորդ գրքի մեջ փորձ եմ կատարել էլ ավելի խորքային վերլուծություն իրականացնել: Փորձել եմ միկրո մակարդակից մինչև մակրո մակարդակ վերլուծել բրենդ կոնցեպտը՝ սկսած անձի մակարդակից, թե ինչպես ենք ձևավորում բրենդ մինչև երկրների մակարդակ: Սա բավականին ծավալուն գիրք է, բաղկացած է չորս մասից:

Առաջինը ներածական հատվածն է, թե ինչ է բրենդինգը որպես գիտություն, դիսցիպլին, ինչ գործառույթներ է իրականացնում և այլն: Այստեղ տալիս եմ դիսցիպլինի նկարագիրը, կատարում նաև կատեգորիաների վերլուծություն: Երկրորդ գլխում անցում եմ կատարում բրենդինգին ընկերությունների ոլորտում: Ամենաառաջինը գոյություն են ունեցել ապրանքային և կազմակերպական բրենդները, հետո դրանց զարգացման արդյունքում սկսել ենք խոսել անձերի և երկրների բրենդավորման մասին: Ուստի, երկրորդ գլխում սահուն անցում եմ կատարել կորպորատիվ կամ կազմակերպական բրենդինգին: Փորձել եմ ցույց տալ, թե ինչպես ճիշտ բրենդ կառուցել կազմակերպությունների բնագավառում, ներկայացրել եմ որոշակի խորհուրդներ, մանրամասն վերլուծել երեք բրենդ հայաստանյան իրականությունից»,- «Փաստի» հետ զրույցում ասում է Լիլիթ Շաքարյանը:

Գրքի երրորդ գլխում հեղինակն անցում է կատարում անձերի բրենդավորմանը՝ անդրադառնալով անձի բրենդի ստեղծման կարևորությանը: «Անձի բրենդավորումն անհրաժեշտ է բոլորին, քանի որ մրցակցում են բոլորը, ամեն մեկն՝ իր բնագավառում, ուստի յուրաքանչյուրին անհրաժեշտ է բրենդը՝ տարբերվելու և իր մասնագիտական աճը հեշտ կառուցելու համար: Այս գլխում տալիս եմ պարզ ստրատեգիա, թե ինչպես կարող ես ստեղծել քո անձնական բրենդը՝ քայլ առ քայլ նկարագրելով ամբողջ գործընթացը: Այս գլխում վերլուծել եմ Շառլ Ազնավուրի բրենդը: Նա համաշխարհային մեծություն է, ոչ ստանդարտ իր տեսակով, եթե դիտարկենք իրեն որպես բրենդ: Փորձել եմ իրեն ստանդարտի շրջանակում սխեմատիկ պատկերել, բայց նա բավականին շեղվում է ստանդարտից, քանի որ գործ ունենք լուրջ մեծության հետ:

Գրքում նշում եմ, որ համաշխարհային բրենդները պատահականության արդյունք չեն, ամեն ինչ պլանավորված է, և դրա արդյունքում են իրենք հասել բարձունքի: Շառլ Ազնավուրի պարագայում սկզբնական շրջանում ամեն ինչ մի փոքր սպոնտան է գնացել, իսկ հետո կառուցվել է բրենդի կոնտեքստում: Իր մեջ կարելի է մի քանի առանձնահատկություն առանձնացնել, մի կերպարի մասին չէ խոսքը: Ազնավուրի պարագայում ունենք ստեղծագործ-բանաստեղծ, երգիչ-կոմպոզիտոր-երգահան, քաղաքական գործիչ և Հայաստանի՝ հայի ինքնության կերպարը ներկայացնող դեսպան: Նա կարծես մեր դիմագծի կրողը լինի և վառ ներկայացուցիչը արտերկրում»,-նշում է մեր զրուցակիցը: Գրքի չորրորդ գլխում հեղինակն անդրադարձել է տարածաշրջանների բրենդավորմանը: Հիշեցնում է՝ ներկա դարաշրջանում մրցակցում են ոչ միայն ապրանքներն ու ընկերությունները, այլ նաև տարածաշրջանները:

«Տարածաշրջանն ավելի «անձրևանոց բրենդի» տեսքով է, այն ավելի լայն է և իր մեջ ենթադրում է միկրո և մեզո մակարդակի բրենդներ, բայց եթե քո այդ «անձրևանոցային բրենդը» ճիշտ չես դիրքավորում, ապա իր ներքո առկա փոքր բրենդները խնդիր են ունենում առհասարակ համաշխարհային տնտեսական շուկայում գոյություն ունենալու հետ: Այս տեսանկյունից շատ կարևոր է քո տարածաշրջանի բրենդավորումը: Դա պարզապես քո տարածաշրջան զբոսաշրջիկներ ներգրավելը չէ միայն, այլև քո անունն է համաշխարհային շուկայում: Երբ ասում են «Made in Armenia», այն պետք է մարդուն հստակ ասի, թե ինչ է սա նշանակում, օրինակ՝ վստահելիություն, նորաձևություն, պատմություն, ճարտարապետական լուծումներ և այլն: Տարածաշրջանային բրենդինգի իմաստը դա է, որ «Made in Armenia»-ն ճիշտ դիրքավորում ստանա համաշխարհային մրցակցային շուկայում»,-ընդգծում է նա:

Հեղինակը գիրքն ամփոփել է՝ խոսելով ռեբրենդինգի մասին:Լիլիթն ասում է՝ իր կարևոր առաքելությունը համարել է հայալեզու մասնագիտական գրականության զարգացումը: «Ուսանող էի, երբ բախվեցի մասնագիտական այդ բացին: Առհասարակ, հայալեզու գրականություն չկար, հնարավոր է՝ գտնեիր մեկ-երկու հայալեզու հոդված: Դեռ այն ժամանակ վստահ էի, որ եթե կարիերաս շարունակելու եմ ակադեմիական ոլորտում, ապա պետք է ունենամ իմ ներդրումը: Այդ տեսանկյունից շատ կարևոր է գրականության զարգացումը: Գիրքը ստեղծելու առաջին նպատակս այն է եղել, որպեսզի այն ձեռնարկ հանդիսանա կրթության ոլորտում: Երկրորդ՝ գիրքը հետաքրքիր և օգտակար կլինի գործարար ոլորտին նույնպես: Շատ հետաքրքիր մոդելներ եմ ներկայացնում, որոնք կիրառվել են արտերկրի բրենդինգի պրակտիկայում և բավականին լուրջ հաջողություններ են գրանցել այդ ոլորտներում:

Դրանք կարող են տեղայնացվել մեր շուկայի համար: Բրենդինգի տեսանկյունից փոքր-ինչ բաց ունենք մեր շուկայում: Եթե դիզայնի տեսանկյունից բավականին առաջ ենք գնացել, ապա բրենդռազմավարության և բրենդ-գաղափարախոսության տեսանկյունից դեռ շատ անելիքներ ունենք: Բրենդինգը երկու մեծ բաղադրիչ ունի՝ վիզուալիզացիա և վերբալ ներկայացվածություն: Սկսած այն լեգենդից, թե ինչ ես պատմում քո բրենդի ներքո, վերջացրած քո անունով և սոցիալական արժեքներով, դրանք ստեղծում են քո դիրքը: Այսօր բրենդը միայն տնտեսական ոլորտը չէ ներկայացնում, այն մրցակցում է իր սոցիալական բաղադրիչով, թե ինչ արժեքներ է կառուցում, ինչ արժեքների վրա է հենվում, և ինչ արժեքների կրողն ենք դառնում մենք, երբ սկսում ենք այդ ամենի սպառումը»,-ասում է հեղինակը:

Վստահ է՝ այսօր բրենդինգի կարիք ունեն նաև գաղափարները: «Ճիշտ գաղափարախոսության բրենդավորումը կարող է հանգեցնել ճիշտ քաղաքականության մշակմանը և իրականացմանը: Այս տեսանկյունից բրենդինգը շատ կարևոր է և հիմնվում է արժեքների վրա: Սոցիալական բաղադրիչն այսօր կարևորագույն դեր է սկսել խաղալ բրենդինգի տիրույթում»,-եզրափակում է «Բրենդինգ. անձեր, ընկերություններ և երկրներ» գրքի հեղինակ Լիլիթ Շաքարյանը: