«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Մի հայտնի խոսք կա՝ երբ մարդուն անիծում են, ասում են՝ հետաքրքիր ժամանակներում ապրես: Հիմա աշխարհը քիչ է ասել, թե հետաքրքիր ժամանակներ է ապրում. ներկայում բոլորս ապրում ենք աշխարհաքաղաքական ինտենսիվ փոփոխությունների ժամանակաշրջանում։ Իսկ այդ փոփոխությունները ընթանում են տարբեր կենտրոնների դիմակայության ու մրցակցության պայմաններում։ Եվ անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ այդ դիմակայությունը բազմաշերտ է, քանի որ ընթանում է մի քանի հարթության վրա։ Ի մասնավորի՝ ռազմական հարթությունում Ուկրաինայում ընթացող պատերազմը վճռորոշ նշանակություն է ունենալու ինչպես Եվրոպայի, այնպես էլ այլ տարածաշրջանների համար։ Ռուսաստանի համար Ուկրաինայի հարցը կենսական նշանակություն ունի աշխարհաքաղաքական և անվտանգային տեսանկյունից։

Արևմուտքի ընդլայնումը հետխորհրդային տարածքում և հատկապես Ուկրաինայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին կարող է լուրջ անվտանգային սպառնալիք ստեղծել Ռուսաստանի համար։ Եվ պատահական չէ, որ 2021 թվականի դեկտեմբերին Մոսկվան Վաշինգտոնից և նրա դաշնակիցներից երաշխիքներ էր պահանջել, որ Ուկրաինան չի դառնալու ՆԱՏՕ-ի անդամ։ Վաշինգտոնի ու նրա դաշնակիցների արձագանքը դրական չէր։ Ուստի, 2022 թվականի փետրվարին ռազմական գործողությունների մեկնարկն Ուկրաինայում պայմանավորված էր նաև այս մերժումով։ Սակայն Ուկրաինայում շարունակվող պատերազմի ելքը դեռևս տեսանելի չէ՝ չնայած որ վերջերս Ռուսաստանը որոշակի հաջողության հասավ մարտի դաշտում՝ գրավելով Բախմուտ քաղաքը։ Իսկ ուկրաինական կողմն էլ, հայտարարելով հանդերձ, թե Բախմուտի համար մարտերը դեռ շարունակվում են, ձգտում է ավելի շատ զինտեխնիկա ու օգնություն ստանալ արևմտյան երկրներից։ Ուշագրավ զարգացումներ են տեղի ունենում հատկապես դիվանագիտական հարթության վրա։ Ուկրաինական հակամարտության շրջանակներում ներգրավվածություն ունենալու փորձերն ակտիվանում են այլ աշխարհաքաղաքական կենտրոնների կողմից։

Պատահական չէ, որ Չինաստանն է հանդես գալիս ուկրաինական հակամարտության կարգավորմանը միտված միջնորդական առաքելությամբ։ Պեկինը ոչ միայն հրապարակել է ճգնաժամի հանգուցալուծման իր տեսլականը, որը բաղկացած է 12 կետից, այլև այդ կապակցությամբ հատուկ բանագնաց է նշանակել փորձառու դիվանագետ Լի Հուին, որն օրերս ժամանել էր Կիև՝ բանակցություններ վարելու։ Մյուս կողմից էլ՝ ուկրաինական հակամարտությունը դիվանագիտական առումով լայն աշխարհագրական ընդգրկվածություն է ձեռք բերել։ Ռուսաստանը լրջորեն կենտրոնացել է տարածաշրջանից շատ հեռու գտնվող տարածաշրջանների հետ հարաբերությունները զարգացնելու ուղղությամբ։ Այս համատեքստում Մոսկվան հատուկ նշանակություն է հատկացնում լատինաամերիկյան ու հատկապես աֆրիկյան երկրների հետ համագործակցությանը։ Պատահական չէ, որ միայն մայիսին ՌԴ ԱԳ նախարար Լավրովը հասցրեց այցելել 14 երկիր։ Հատկանշական է, որ ԲՐԻԿՍ-ի շրջանակներում ռուսական կողմը մեծապես խորացրել է համագործակցությունը Հարավաֆրիկյան Հանրապետության հետ, որին Արևմուտքից մեղադրանքներ են հասցեագրվում, թե ՀԱՀ-ը ոչ միայն մասնակցում է Ռուսաստանի հետ համատեղ զորավարժություններին, այլև նույնիսկ զենք է մատակարարում ռուսական կողմին։

Ուկրաինան ևս ցանկանում է ընդլայնել իր հարաբերությունները Արևմուտքի շրջանակներից դուրս և այլ երկրների աջակցությունը ևս ստանալ։ Նույնիսկ տեղեկություն կա, թե Զելենսկին անգամ պատերազմի պայմաններում ցանկանում է դեսպանատներ բացել մոտ 20 երկրում։ Արտաքին հարաբերություններին ավելի լայն ընդգրկվածություն հաղորդելու քաղաքականության շրջանակներում է նաև, որ Զելենսկին օրերս այցելեց Սաուդյան Արաբիա, որտեղ երբեք Ուկրաինայի որևէ նախագահ չէր այցելել։ Ու այդ երկրում կայացած Արաբական պետությունների լիգայի գագաթաժողովում Զելենսկին մեղադրեց արաբական որոշ առաջնորդների ՝ «Ռուսաստանի ներխուժման վրա աչք փակելու համար»։ Չինաստանն էլ, բացի ուկրաինական ճգնաժամում միջնորդի դերում հանդես գալու փորձերից, վերջին շրջանում հատկապես Միջին Ասիայի երկրների ուղղությամբ է կենտրոնացել։ Վերջերս Չինաստանի հյուսիս-արևմտյան Շենսիի նահանգի Սիան քաղաքում տեղի ունեցավ խոշոր գագաթաժողով Չինաստանի և Միջին Ասիայի 5 երկրի մասնակցությամբ։ Պեկինը խոստացավ անհատույց հիմունքներով 26 մլրդ յուան (մոտ 3,72 մլրդ դոլար) տրամադրել Կենտրոնական Ասիայի երկրներին ֆինանսական աջակցության շրջանակներում: Չինաստանը ցույց է տալիս, որ կենսական շահեր ունի Միջին Ասիայում և ձգտում է ոչ միայն էնեգետիկ ռեսուրսներ ստանալ այդ տարածաշրջանից, այլև այն օգտագործել որպես կարևորագույն հարթակ «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ ծրագրի» առաջխաղացման համար։

Գագաթաժողովի ընթացքում Սի Ծինպինը հայտարարեց, թե Պեկինը կաջակցի Չինաստանից Եվրոպա Անդրկասպյան միջազգային տրանսպորտային երթուղու կառուցմանը։ Ինչ վերաբերում է Արևմուտքին, ապա ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ այն փորձում է իր ուժերը համատեղել Մեծ յոթնյակի՝ G7-ի շրջանակներում։ Ու իրենց խնդիրը, Ուկրաինային օգնելուց բացի, առավել ընդգրկուն է՝ ներառելով նաև Չինաստանի աճող հավակնությունները զսպելու առաքելությունը, քանի որ Չինաստանի շարունակական հզորացումը ավելի լուրջ սպառնալիք է Արևմուտքի հեգեմոն դիրքերի պահպանման համար, քան Ռուսաստանի գործողությունները։ Դրա հետ է կապված նաև այն հանգամանքը, որ ՆԱՏՕ-ն կիբերանվտանգության կենտրոն է բացում Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում, ավելի կոնկրետ՝ Ճապոնիայում։

ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ»:

Հոդվածն ամբողջությամբ՝ թերթի այսօրվա համարում: