«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Օրեր առաջ ՊԵԿ նախագահ Դավիթ Անանյանի կողմից արված հրահանգի համաձայն՝ այսուհետ բոլոր մեքենաները ներմուծվելու են փաստացի ձեռք բերված փաստաթղթերի հիման վրա, որից հետո հետբացթողումային գործառնությունների շրջանակներում կճշգրտվի փաստաթղթերի իսկությունը:

Թեմայի շուրջ «Փաստ»–ը զրուցել է ՊԵԿ Մաքսային հսկողության վարչության պետ Գևորգ Սաղոյանի հետ: Ըստ Սաղոյանի՝ օրենսդրական որևէ փոփոխություն այդ գործընթացում տեղի չի ունենում: Մաքսային գործընթացը բաղկացած է մաքսային հսկողության և հետբացթողումային հսկողության փուլերից: Պաշտոնյայի խոսքով՝ եթե նախկինում ֆիզիկական անձանց կողմից ներկրված ավտոմեքենաների մաքսային արժեքի հսկողությունը իրականացվում էր մաքսային ձևակերպման փուլում, ապա այժմ իրենք փոխում են մարտավարությունը՝ տեղափոխելով այդ փուլը հետբացթողումային հսկողություն: 

Մաքսային մարմինները մաքսային ձևակերպումն ավարտելուց հետո երեք տարվա ընթացքում իրավունք ունեն իրականացնել հետբացթողումային հսկողություն: Եվ եթե այդ ընթացքում պարզվեց, որ տվյալ անձը համապատասխան փաստաթղթերը կեղծելով կամ այլ փաստաթուղթ ներկայացնելու միջոցով նվազեցրել է տվյալ ավտոմեքենայի արժեքը, նա պետք է վճարի իրական վճարների տարբերությունը հարկերի ու տուրքերի տեսքով, ինչպես նաև՝ տույժ–տուգանքների:

Մաքսային օրենսգրքի 267–րդ հոդվածում հստակ ասվում է, թե ինչ փաստաթղթեր պետք է ներկայացնի ֆիզիկական անձը, որպեսզի մաքսային մարմինը հիմք ընդունի տվյալ ապրանքի արժեքը: Այդ փաստաթղթերի առկայության դեպքում՝ հաշիվ–ապրանքագիր, համապատասխան վճարման կտրոններ, պիտակների վրա նշված արժեքներ, ներկայացվում է ուղևորային հայտարարագիրը: Մաքսային մարմինը հիմք է ընդունում տվյալ արժեքը, և ձևակերպումներն ու մնացած մաքսային վճարները գանձում են դրան համապատասխան:

Հոդվածում ասված է, որ ֆիզիկական անձն իրավունք ունի ապացուցելու իր անձնական օգտագործման ապրանքների արժեքի՝ փաստաթղթերում առկա տեղեկատվության հավաստիությունը:

Իսկ ինչպե՞ս է դա արվելու: Ֆիզիկական անձի կողմից կարող են լրացուցիչ ներկայացվել նույնանման ապրանքների մանրածախ վաճառք իրականացնող օտարերկրյա կազմակերպության գնապիտակները, բուկլետները և այլն: Ֆիզիկական անձը, ներմուծելով ավտոմեքենա, կարող է այդ տեղեկատվությունը ներկայացնել մաքսային մարմին, որպեսզի մաքսային արժեքը որոշվի անմիջապես ներկայացված հաշիվ–ապրանքագրի հիման վրա:

Սաղոյանի ներկայացմամբ՝ նախկինում մաքսային մարմինը մաքսային արժեքի հսկողությունն իրականացրել է մաքսային ձևակերպման ընթացքում. «Պարզապես այսօր խնդիրը տեղափոխում ենք հետբացթողումային հսկողության դաշտ: Սրանով ֆիզիկական անձանց ավելի շատ հնարավորություններ են տրվում: Այս ամենն արվում է մաքսային գործընթացն ավելի թափանցիկ դարձնելու համար, ինչն ուղղված է ձևակերպման ժամանակի կրճատմանը, կոռուպցիոն ռիսկերի բացառմանը և գործընթացի արագացմանն ու բարելավմանը»,– նշեց Մաքսային հսկողության վարչության պետը:

Հարցին, թե ինչպես է մաքսային մարմինը համոզվելու, որ հաշիվ–ապրանքագրի վրա գրված գինը իսկապես համապատասխանում է իրականությանը, Սաղոյանը նշեց, որ հոդվածը սահմանում է այն դեպքերը, երբ մաքսային մարմինը կարող է հիմք ընդունել ֆիզիկական անձի կողմից ներկայացված արժեքը, և երբ՝ չի կարող:

«Առաջնորդվելով ԵԱՏՄ մաքսային օրենսգրքի 267 հոդվածի 3–րդ մասի դրույթներով՝ եթե մենք տեսնում ենք, որ տվյալ ավտոմեքենան այն երկրում, որտեղից ձեռք է բերվել և տվյալ մեքենայի համար վաճառքի գինը նույն մակնիշի, նույն տարեթվի, նույն մաշվածության դեպքում վաճառվում է ակնհայտ ավելի բարձր արժեքով, ապա մաքսային մարմինը իրավունք ունի հիմք չընդունել տվյալ անձի կողմից ներկայացված արժեքը»,–նշեց նա:

Մաքսայինն է որոշում արժեքը նաև այն դեպքում, երբ բացակայում են համապատասխան փաստաթղթերը: Այդ դեպքում օգտվում են Մաքսային մարմնի տեղեկատվական բազայում առկա արժեքներից:

«Այսօր հարցադրումն այլ կերպ է դրված: ՊԵԿ–ն այլևս հիմք կընդունի ներկրողների կողմից ներկայացված հաշիվ–ապրանքագրերը: Այսօր ավտոմեքենաների առուվաճառքը, բացի հարևան երկրից, մնացած բոլոր դեպքերում իրականացվում է առցանց եղանակով, ինչն այսօր վերահսկելի է, որովհետև քաղաքացիները հիմնականում մասնակցում են աճուրդների, ավտոմեքենան առցանց են ձեռք բերում, կատարում են բանկային փոխանցումներ: Այդ փաստաթղթերը ներկայացնելու դեպքում մենք անմիջապես ընդունում ենք տվյալ ավտոմեքենայի մաքսային արժեքը»,–նշեց զրուցակիցս: 

Եվ հիմա նրանք, ովքեր կփորձեն նվազեցնել արժեքը, հայտնաբերման դեպքում ստիպված կլինեն ավելի շատ գումար վճարել:

Մեր հարցին, թե ինչպես են գործելու հսկողական մեխանիզմները և ինչու ստուգումները կիրականացվեն երեք տարվա ընթացքում և ոչ անմիջապես, Սաղոյանը պատասխանեց, որ այս պահին դա անում են հօգուտ ֆիզիկական անձանց, գործընթացն ավելի արագ կազմակերպելու համար: Իսկ ինչո՞ւ երեք տարի, որովհետև այդպես սահմանված է օրենքով: Սաղոյանի ներկայացմամբ՝ հետբացթողումային հսկողությունը տեսանելի չի լինելու ներմուծողի համար և օրինավոր քաղաքացիներին որևէ անհանգստություն կամ անհարմարություն չի պատճառվելու:

Պաշտոնյան զրույցում ևս մեկ խնդիր մատնանշեց: Պարզվում է, որ երբ ֆիզիկական անձինք առցանց մեքենա են գնում, իրենց բեռների տեղափոխումը պատվիրում են համապատասխան բեռնափոխադրող կազմակերպություններին: 

«Որպես կանոն, ներմուծման ժամանակ ներկայացնում են փոխադրողի կողմից ներկայացված հաշիվ–ապրանքագիրը, որը չի համապատասխանում իրականությանը: Հորդորում եմ բոլոր այն քաղաքացիներին, ովքեր ավտոմեքենաներ ձեռք կբերեն արտերկում, իրենց մոտ ունենալ բոլոր վճարային փաստաթղթերը: Երկրորդ՝ եթե նույնիսկ փոխադրողը ինչ–որ հաշիվ է դուրս գրում տվյալ մեքենան ձեռք բերելու և փոխադրելու համար, իրենցից պահանջեն ամբողջական վճարի դիմաց փաստաթուղթ: Մենք հայտնաբերել եք դեպքեր, երբ փոխադրողի կողմից դիտավորյալ նվազեցվում են իրական ձեռքբերման արժեքները»,–ասաց Սաղոյանը: Ինչ վերաբերում է հսկողության մեխանիզմներին, Սաղոյանը նկատեց, որ որևէ ազնիվ քաղաքացու չպետք է հետաքրքրի, թե մաքսային մարմինը ինչ կերպ է իրականացնելու այդ հսկողությունը: Բացի այդ, իրենք դա չեն կարող բացահայտել: 

«Որևէ օրինական գործարք մեր հետբացթողումային հսկողությունից չի կարող տուժել: Կտուժեն միայն նրանք, ովքեր փորձեն ակնհայտ կեղծ փաստաթուղթ ներկայացնել մաքսային մարմին»,–հավելեց նա:

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում