«Փաստ»-ի հյուրն է Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի փորձագետ Ռուբեն Մեհրաբյանը

– Մյունխենում կայացել է Նալբանդյան–Մամեդյարով հանդիպումը, նույնիսկ համատեղ ընթրիքը` Մինսկի խմբի համանախագահների մասնակցությամբ: Սա կարելի՞ է համարել բավականին երկար ժամանակ ընդհատված բանակցային պրոցեսի մեկնարկ:

– Կարելի է համարել նոր մեկնարկի լուրջ փորձ: Առայժմ վաղաժամ է այն մեկնարկ անվանելը, քանի որ դեռևս առաջին քայլն է: Եթե ունենա շարունակություն, ապա Ձեր տարբերակը ճիշտ կլինի: Եթե սրանով սահմանափակվի և ամեն ինչ դառնա ի շրջանս յուր, կլինի հակառակը:

– Այս օրերին հավանական էր համարվում նաև Լավրով–Մամեդյարով–Նալբանդյան հանդիպումը: Ինչո՞ւ այն չկայացավ:

– Խիստ ողջունելի է, որ այդ հանդիպումը տեղի չունեցավ, որովհետև Ռուսաստանի նմանատիպ անհատական նախաձեռնությունները միայն խանգարում են գործընթացի` Մինսկի խմբի ձևաչափում առաջ գնալուն: Հարկ է նշել, որ Մինսկի խմբի ֆորմատի դեմ այսօր հանդես է գալիս երեք սուբյեկտ` Ադրբեջանը, Թուրքիան և Ռուսաստանը: Ժամանակն է հասկանալ, որ հայկական կողմը չպետք է տրվի ռուսական անպարկեշտ առաջարկություններին և թույլ չտա, որ գործընթացը դուրս գա եռանախագահների ֆորմատից:

– Բայց մի քանի օր առաջ ՀՀ–ում ՌԴ դեսպանը հայտարարեց, որ խնդրի կարգավորմամբ պետք է զբաղվի ոչ թե Ռուսաստանն առանձին, այլ համանախագահները: Այսինքն, ռուսական մենաշնորհը բացառեց:

– Ռուսաստանը միշտ էլ երկակի խաղ է խաղացել: Մի կողմից, նա չի խախտում Մինսկի խմբի եռանախագահության ձևաչափի կոնսենսուսը: Բայց մյուս կողմից էլ եռանախագահության ձևաչափում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները Բաքվի ձեռքով վիժեցնում է:

– Բայց դեսպանը նաև հայտարարեց, որ բանակցությունների քննարկման առարկա պետք է լինեն միայն Վիեննայի ու Սանկտ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունները, ինչը պնդում են եռանախագահները:

– Կան Վիեննայի պայմանավորվածություններ: Իսկ Սանկտ Պետերբուրգը ռուսները բերեցին կապեցին Վիեննայի պոչից, ինչի արդյունքում դրանք մինչ օրս իրականություն չեն դարձել: Հայաստանի շահերից ամենևին էլ չի բխում ռուսական դիվանագիտությանը ևս մեկ շանս տալը, որ Մյունխենի պայմանավորվածությունների պոչին էլի մի բան կպցնեն:

– Քանի որ Նալբանդյանը, կարելի է ասել, հրաժարվել էր ռուսական կողմի նախաձեռնած հանդիպումից, հնարավո՞ր է պնդել, որ հայկական կողմը փոխում է կամ փորձում է փոխել իր մարտավարությունը:

– Այս պահին նման միտում տեսնում եմ: Ու սրան կա շատ լուրջ բացատրություն: 2017 թ. չափազանց ռիսկային է պատերազմի վերսկսման առումով: Հայկական կողմը գիտակցում է այդ ռիսկերը: Նաև` շատ լավ հասկանում է, որ դա թույլ չտալու համար, այո, պետք է հենց նման դիրքորոշում որդեգրել:

– Փաստորեն մյունխենյան այս հանդիպումը, նաև առաջիկայում հնարավոր հանդիպումները կարո՞ղ են շփման գծում տիրող լարված վիճակը մեղմել:

– Իհարկե, կարող են: Բայց դրա համար շատ կարևոր է, որ հայկական կողմը ջանքերը չթուլացնի: Մյուս կողմից, պետք է գործի դնել Ադրբեջանի վրա ճնշման գործիքակազմը: Ադրբեջանը պետք է լավ հասկանա, որ եթե փորձի խախտել զինադադարի ռեժիմը, կընկնի պատժամիջոցների տակ: Եվ հայկական կողմը պետք է հասնի նրան, որ միջազգային հանրությունը, հանձինս Մինսկի խմբի, Ադրբեջանին դա հասկացնի որպես ի գիտություն:

– Բայց շփման գծում տեղի ունեցող դեպքերի վերաբերյալ համանախագահների գրեթե բոլոր հայտարարությունները հասցեական չեն:

– Իսկ ինչո՞ւ պետք է հասցեական լինեն, եթե այնտեղ նրանց մանդատը չի ենթադրում մի քանի շատ կարևոր տարր: Առաջինը` զինադադարի ռեժիմի մշտական մոնիթորինգ, երկրորդը` հետաքննությունների մեխանիզմ, երրորդ` ռեժիմի խախտման համար պատասխանատվություն: Դա այն է, ինչ Վիեննայում ձեռք բերվեց որպես պայմանավորվածություն: Հայկական կողմը դրան բազմիցս է կողմ արտահայտվել, իսկ Ադրբեջանը, Ռուսաստանից թև ու թիկունք ստանալով, մինչ օրս փորձում է խուսափել:

– Համանախագահող երկրներից ԱՄՆ–ի ու Ֆրանսիայի դիրքորոշումները պրոհայկակա՞ն են, թե պարզապես ավելի անաչառ են:

– Պրոհայկական չեն: Նրանց դիրքորոշումը միտված է հարցի խաղաղ կարգավորմանը և պատերազմի վերսկսումը թույլ չտալուն:

– Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպանը հրաժարվեց մեկնել, Բաքվի բառապաշարով ասած, ապրիլից հետո «ազատագրված» տարածքներ…

– Մինչդեռ ՌԴ դեսպանը այդ խայտառակ շոուին մասնակցեց, իսկ հետո էլ հնդկական կինոյի մոտիվներով հայտարարություններ արեց:

– Դե, հիմնավորեց, որ գնացել է տեղում ծանոթանալու իրավիճակին:

– Ամեն ինչ էլ կարելի է հիմնավորել: Կարևորը փաստն է, որ ՌԴ դեսպանը մասնակիցն է Ալիևի պրոպագանդիստական շոուին: Մնացածը լիրիկա է:

– Շատ հետաքրքիր էր վերջերս Օլանդի հայտարարությունը հայկական կազմակերպությունների հետ հանդիպման ժամանակ: Նա ի՞նչ կարող է առաջարկել Սերժ Սարգսյանին մարտի 8–ին:

– Իմ կարծիքով, հայ–ֆրանսիական հարաբերությունները կարիք ունեն արդիականացման և ներկայի մարտահրավերներին համապատասխանեցման: Հայաստանն ու Ֆրանսիան ունեն բազմաթիվ ընդհանուր շահեր և մոտեցումներ թե տարածաշրջանային, թե միջազգային զարգացումներին: Բայց այսօր հայ–ֆրանսիական հարաբերությունները ավելի շատ էմոցիոնալ և լիրիկական են, քան բովանդակային: Նույնը` ԼՂ հարցում: Ֆրանսիան կողմ է հարցի կարգավորմանը, մինչդեռ Ռուսաստանը` հարցի չկարգավորմանը, որպեսզի կարողանա տարածաշրջանում իրականացնել իր նեոկայսերական ծրագրերը` չկարգավորված կոնֆլիկտի ֆոնին:

Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում: