Shabat.am-ը շարունակում է իր «Շաբաթը՝ քաղաքական գործչի հետ» խորագիրը, որի շրջանակներում փորձելու ենք ներկայացնել մեր քաղաքական գործիչներին մի փոքր այլ տեսանկյունից, զրուցել նրանց հետ քաղաքականությունից դուրս այլ թեմաներից ևս: Մեր հյուրն այս անգամ Ազգային Ժողովի  փոխնախագահ ,ՀՀԿ մամուլի խոսնակ Էդուարդ Շարմազանովը։

-Արդյո՞ք Ձեր կյանքը արդեն «վերածվե՞լ է դժոխքի», ինչպես խոստանում էր Տիգրան Ուրիխանյանը:

- Անհնար է, որ իմ կյանքը վերածվի դժոխքի: Նոււյնիսկ սատանան՝ իր նազիր-վեզիրներով չի կարող դա անել, որովհետև ես ապավինում եմ միայն Տիրոջը, իսկ Տիրոջն ապավինողի կյանքն անհնար է դժոխքի վերածել:

-Ոմանք պնդում են, որ ձեր կուսակցությունն է շատերի կյանքը դժոխքի վերածել, դրանում Ձեզ մեղսավոր զգու՞մ եք:

- Մեր երկրում առկա բոլոր խնդիրների համար ես ինձ պատասխանատու եմ զգում, քանի որ ես իշխող կուսակցության ղեկավար մարմնի ներկայացուցիչ եմ, կուսակցության խոսնակը: Դժոխքը փոքր-ինչ ծայրահեղ է ասված, բայց սկսած 1999թ.-ից թե՛ դրական և թե՛ բացասական երևույթների պատասխանատուն Հանրապետականն է: Մեղավորը և պատասխանատուն տարբեր բաներ են, ժամանակն է դատավորը, և այն ամեն ինչ իր տեղը կդնի:

-Արդարացան արդյո՞ք Ձեր սպասումները և կանխատեսումները ՏԻՄ ընտրություններից:
-Այո: Այն ցուցանիշները, որոնք ապահովեց Հանրապետական կուսակցությունը, սպասելի էին: Այսօր 65 տոկոսից ավելի համայնքապետերը հանրապետականներ են: Բնականաբար եղան համայնքներ, որտեղ անհաջողության մատնվեցինք, և դրանից մենք հետևություններ ենք անում:

-Ձեր քաղաքական կանխատեսումներն առհասարակ կատարվու՞մ են:
-Կանխատեսումներով երբեք չեմ զբաղվել. դա անշնորհակալ գործ է: Փորձել եմ օրինաչափություններ տեսնել, նայել, թե որոնք կարող են լինել դրական և բացասական կողմերը, սակայն հենց այնպես, մերկ կանխատեսումներով չեմ զբաղվել:

-Իսկ գալիք խորհրդարանական ընտրություններին Հանրապետական կուսակցության առնչությամբ որևէ կանխատեսում ունե՞ք:

-Դեռ վաղ է կանխատեսումներ անելը: Այսօրվա դրությամբ կարող եմ փաստել, որ, ուզենք թե չուզենք, ամենաազդեցիկ ուժը Հանրապետականն է՝ իր բոլոր թերություններով հանդերձ: Բայց դա բավարա՞ր է, որպեսզի խորհրդարանական ընտրություններում հաջողություններն ու հաղթանակը մեր գրպանում դնենք, իհարկե՝ ոչ: Այսօր թիվ մեկ ֆավորիտը Հանրապետականն է, սակայն մենք դեռ չենք մտել նախընտրական փուլ, որի մեջ կմտնենք Ամանորից հետո:

-Խոսեցիք ընդդիմադրիների մասին: Հետաքրքիր է՝ ըստ Ձեզ, ո՞վ է հաղթելու ընդդիմադիրների պայքարում՝ դառնալով միակ ամենաուժեղ ընդդիմադիրների շարքում:

-Միակ ընդդիմադիր դժվար թե լինի, որովհետև ընդդիմության մեր գործընկերներն ունեն շատ տարբեր մոտեցումներ: Երբ իմ գործընկերներից մեկն ասում է, որ պետք է լինի մեկ ընդդիմություն, ես չեմ կարող դրա հետ համամիտ լինել: Օրինակ, ինչպե՞ս կարող են միավորվել պահպանողականն ու սոցիալիստը, եթե նրանց ծրագրերը տարբեր են: Քաղաքական ուժերը պետք է գաղափարական, ծրագրային լինեն, իսկ արհեստական միավորումներն՝ ընդդեմ իշխանության, երկարաժամկետ չեն լինելու:

Ինչու՞ մեզանում 25 տարվա ընթացքում դասական իմաստով ընդդիմություն չի ձևավորվել: Խնդիրը նրանում է, որ ընդդիմությունը հիմնականում միավորվում է ընդդեմ իշխանության, այլ ոչ թե հանուն գաղափարների: Մենք ընդդեմ թուրքերի և անդրբեջանցիների չենք, մենք հանուն հայերի ենք, հանուն Հայաստանի: Եթե ինչ-որ բանում «ընդդեմ»-ն ավելի է գերակշռում, քան «հանուն»ը, ապա այն հաղթական լինել չի կարող:

-Երբևէ, թեկուզ մտովի, պատկերացրե՞լ եք Ձեզ ընդդիմադիրների շարքում՝ երթերին, ցույցերին մասնակցելիս:

-Ես այդպիսին եղել եմ, ինչու՞ պատկերացնեմ: 1996թ. հացադուլներ ենք կազմակերպել, մասնակցել եմ ուսանողական շարժումներին, Վազգեն Մանուկյանի շտաբում եմ եղել, նախագահական նստավայրի դիմաց Տեր-Պետրոսյանի դեմ 48-ժամյա հացադուլ ենք կազմակերպել, ընդդիմադիր ելուևյթներ ենք ունեցել: Դարձյալ 90-ականներին, երբ «Դաշնակցությունը» պարտվեց, երիտասարդներով ցույցեր էինք կազմակերպում՝ ի պաշտպանություն դաշնակցականների և քաղբանտարկյալների:

-Իսկ ապագայում ընդդիմադիր լինելու մտադրություն, կամ գուցե մտավախություն ունե՞ք:

-Ընդդիմություն և իշխանություն չեն ծնվում: Ընդդիմություն և իշխանություն դառնում են ընտրությունների արդյունքում: Ապրիլին՝ ընտրություններից հետո ժողովուրդը կորոշի՝ Շարմազանովն ընդդիմությու՞ն է, թե՞ իշխանություն: Ընդհանրապես հարկավոր է պայքարել ոչ թե անձանց դեմ, այլ գաղափարների: Ես չպետք է պայքարեմ Վարդան Օսկանյանի, Նիկոլ Փաշինյանի դեմ, ես նրանց դեմ պետք է իմ գաղափարներով, ծրագրերով պայքարեմ: Պետք է լինի ծրագրերի բախում, որի ընթացքում ժողովուրդը կորոշի թե ով է դառնում իշխանություն:

-Հավանական համարում ե՞ք «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության նախագահ Գագիկ Ծառուկյանի վերադարձը քաղաքականություն:

-Չեմ մտածել այդ մասին, որովհետև շատ ավելի լուրջ բաներ կան մտածելու, իսկ դա ԲՀԿ-ի մտածելու խնդիրն է: Եվ հետո, չեմ մտածում մի բանի շուրջ, որը գոնե այսօր պաշտոնապես հայտարարված չէ: Դա տեսական հարց է, որին կարող ենք փիլիսոփայորեն մոտենալ, և ինչպես կասեր հին հույն փիլիսոփա Հերակլիտը՝ ամեն ինչ հոսում է, ամեն ինչ փոփոխվում է:

-Ինքներդ նրան քաղաքականության մեջ տեսնելու ցանկություն ունե՞ք, Ծառուկյանի տեսակի կարիքը կա՞ քաղաքականության մեջ:

-Ես իմ կարծիքն ամիսներ առաջ հայտնել եմ և կրկնվելու կարիք չկա, ընդ որում կարծիք եմ հայտնել ոչ թե անձի նկատմամբ, այլ երևույթի: Ես կարծում և պնդում եմ, որ ամեն մեկը պետք է զբաղվի իր գործով: Եթե ես քաղաքական գործիչ եմ, ապա ես չեմ կարող լինել լավ բիզնեսմեն, սպորտսմեն կամ լրագրող: Խնդիրը նրա տեսակի լավ կամ վատ լինելու մեջ չէ, պարզապես ամեն մեկն իր գործով պետք է զբաղվի: Քաղաքականության մեջ մենք կարիք ունենք ուսյալ, գրագետ, կիրթ, քրիստոնեական արժեքային համակարգ ունեցող և հանդուրժող գործիչների: Այսօր ես տեսնում եմ նման բազում գործիչների, որոնք կարող են ճիշտ ճանապարհով առաջ գնալ:

-Ըստ Ձեզ, Գարեգին Նժդեհի քաղաքական հայացքներում կա՞ն հնացած կամ ժամանակավրեպ բաներ:

-Նախ Գարեգին Նժդեհի հայացքները քաղաքական չեն: Դրանք շատ խորը, փիլիսոփայական, ազգային, բարոյական հայացքներ են: Նա ավելին է, քան զուտ քաղաքական գործիչ: Նրա հայացքներն իհարկե հնացած և ժամանակավրեպ չեն: Շատ բաներ, որոնք նա գրել է հարյուր տարի առաջ, այսօր շարունակում են արդիական մնալ: Նա ասում էր, որ Քրիստոնեությունը ոչ թե խեղճի, այլ ուժեղի կրոն է, իսկ Քրիստոսը հզոր էր, քանի որ կարողանում էր զոհաբերել և սիրել: Հայ իրականության մեջ ինձ համար ամենաազդեցիկ դեմքերը Նարեկացին, Թումանյանը և Նժդեհն են, որոնք գրքերը մշտապես իմ սեղանին են դրված և որոնք ամեն օր եմ կարդում՝ թեկուզ մի քանի տող:

 Ստորև Shabat.am -ի  տեսանյութն է որտեղ Էդուարդ Շարմազանովը շատ էմոցիոնալ երգում է Գարեգին Նժդեհի արձանի բացման արարողության ժամանակ 

-Եթե Նժդեհը հիմա ողջ լիներ, ի՞նչ կասեր այսօրվա քաղաքական էլիտայի մասին:
-Նժդեհը շատ սթափ և խոր անձնավորություն է եղել, մենք չպետք է ասենք ինքը գոհ կլինե՞ր, թե՞ ոչ: Կարծում եմ՝ երկրի վրա դրախտ չպետք է փնտրենք: Կան բազում խնդիրներ, որոնցում մենք բոլորս մեղավոր ենք: Այսօր մենք ունենք 25-ամյա անկախ Հայաստան, բանակ, անկախ մտածող սերունդ: Լավը պետք է գնահատնել, իսկ վատը մերժելով՝ աստիճանաբար գնալ առաջ:

-Ինչպե՞ս եք կազմակերպում Ձեր հանգստյան օրերը:
-Ես սովորաբար շատ զբաղված եմ լինում, բայց փորձում ենք ընտանիքով գոնե կիրակի օրերին հավաքվել, միասին նստել, զրուցել, թեյ խմել: Ամեն կիրակի նախաճաշին պարտադիր ամբողջ ընտանիքով հավաքվում ենք: Մեր ընտանիքի համար «ոսկյա շրջանը» 15-օրյա իմ արձակուրդն է, երբ մենք բոլորս հավաքվում ենք: Ոչ միշտ է ստացվում, սակայն գոնե կիրակի օրերը փորձում ենք «գողանալ» ընտանիքի համար:

-Ի՞նչն է կյանքում Ձեզ ամենից շատ երջանկացնում, ի՞նչ համար եք ամենից շատ շնորհակալ:
-Ամենից շատ շնորհակալ եմ, որ ծնվել եմ, որ հնարավորություն ունեմ ապրելու, Աստծուն եմ շնորհակալ, որ ունեմ ընտանիք, երեխաներ: Շնորհակալ եմ, որ կարողանում եմ ինչ-որ մի հարցում ինչ-որ մեկին օգնել, իմ երկրին, հայրենիքին օգտակար լինել:

-Խորհուրդներ առհասարակ ընդունու՞մ եք, ո՞րն է եղել Ձեր կյանքի ամենակարևոր խորհուրդը, որը երբևէ ստացել եք և փոխանցել ինչ-որ մեկին:

-Յուրաքանչյուրի համար ամենակարևորը իր ծնողի՝ հոր խորհուրդն է: Ամեն մեկի համար իր հայրը բացարձակ հեղինակություն է: Հայրս շատ իմաստուն մարդ էր, որն ինձ համար միշտ օրինակ է եղել: Նա ինձ և եղբորս սովորեցրել է հասարակությանը օգտակար լինել, երբեք չչարանալ, լավություն անել, նույնիսկ եթե մարդիկ դա չընկալեն, մարդ մնալ, իսկ մարդ մնալը և հեշտ է և դժվար, քանի որ կյանքում գայթակղությունները մեծ են և ոչ միշտ է ստացվում դրանցից հեռու մնալ: Իմ ամենամեծ պատասխանատվությունն իմ հայրանունն է: Ինձ համար ամենակարևոր գնահատականը հորս ճանաչող մարդկանց կարծիքն է՝ արդյո՞ք ես արժանի եմ իմ հոր զավակը լինել, թե՞ ոչ: Հայրս միշտ ասում էր՝ օգտագործի՛ր ականջներդ, լսի՛ր մարդկանց կարծիքները:

-Երևանում ո՞ր վայրում եք ամենից շատը լինում, որտե՞ղ կարելի է Ձեզ հաճախ գտնել:

-Ընկերներիս հետ շատ քայլում եմ Ազգային Ժողովի այգում: Փողոցում եմ շատ լինում՝ Հյուսիսային պողոտայում, Բաղրամյան փողոցում, որտեղից հաճախ ընկերներիս հետ միասին քայլում ենք մինչև մեր կուսակցության գրասենյակը: Սրճարաններում եմ լինում: Աղմկոտ վայրեր չեմ սիրում, ավելի կամերային մարդ եմ, սակայն հասարակությունից ինձ չեմ պատնեշում: Շփվող մարդ, սակայն երբեմն ուզում եմ ընկերական նեղ շրջապատում լինել, նրանց հետ նստել զրուցել: Շատ կարևոր է ընկերների հետ շփումը՝ այն մարդկանց, ովքեր կարող են ճշմարտությունն ասել, որոնց համար ես պարոն Շարմազանովը չեմ և որոնց հետ կարող եմ կռվել ու հաշտվել:

-Կարո՞ղ եք նշել Ձեր իշխանության երեք ամենամեծ բացթողումները կամ թերացումները:

-Եթե թվարկեմ միգուցե երեքը չլինի, տասներեք լինի, դուք /լրագրողները-խմբ./ այնքան շատ եք թվարկում, որ կարիք չկա, որ ես ասեմ:

-Դուք հաճախ խոսում եք հայրենասիրությունից և հայրենիքից, ո՞վ է մեր հայրենիքի ամենամեծ ներքին թշնամին:
-Ես թշնամի բառից զերծ կմնայի: Մեջբերեմ Նժդեհին. «Հայի ամենամեծ թշնամին իր ներքին նախաձն է»: Մենք պետք է միասնական լինենք: Միասնական չի նշանակում, որ ես ինչ-որ բան ասեմ, Նիկոլը համաձայնվի, կամ Նիկոլն ասի, ես համաձայնվեմ: Միասնական նշանակում է, որ մենք բոլորս մի մեծ նավի անդամ ենք, և նավը կոչվում է Հայաստանի Հանրապետություն: Հայաստանը մեր կյանքի գլխավոր սերն է:

-Կոռումպացված, կաշառակեր մարդուն կարելի՞ է հայրենասեր համարել:
-Ես կոռուպցիայից շատ հեռու եմ, ո՛չ տալու մեջ կամ, ո՛չ էլ վերցնելու: Ես դատավոր չեմ, որ ինչ-որ մեկին մեղադրեմ: Նժդեհն ասում էր, որ մեզ կործանում է գինետնային հայրենասիրությունը: Հայրենասիրությունն այն է, որ ամենքս պարկեշտորեն կատարենք մեր գործը:

-Այսօրվա խորհրդարանում ունե՞ք իրական ընկերներ, որոնց հետ պահպանում եք անձնական ջերմ հարաբերությունները:

-Իհարկե, և՛ նախկինում ունեի, և՛ հիմա ունեմ, ապագայում էլ կարծում եմ՝ կունենամ:

-Ձեր երեք ամենամտերիմ ընկերները, որոնք Ձեր կողքին են և ուրախ և տխուր պահերին:
-Նրանք երեքը չեն, հինգն են, իմ ուսանողական և մանկության տարիների ընկերներն են, որոնց հետ նաև բարեկամական՝ քավոր-սանիկական հարաբերությունների մեջ ենք:

-Վերջերս համացանցում տարածվեց Ձեր և Ձեր կնոջ ռոմանտիկ լուսանկարը: Շատերի մոտ ժպիտ առաջացրեց, որ երկար տարիներ ամուսնացած լինելով, նկարում գրկախառնված էինք՝ կարծես նոր ծանոթացած զույգ:
-Մեր բախտը բերել է. 20 տարի է, ինչ միասին ենք և չենք դադրել միմյանց սիրել ու կարոտել: Մեր սիրո պտուղները մեր բալիկներն են: Ես ու կինս ուսանողական ընկերներ ենք եղել: Ես սովորում էր երրորդ կուրսում, կինս՝ առաջին, երկուսս էլ պատմաբան ենք: Ավարտելուց հետո դպրոցում միասին աշխատեցինք, հետո նա ցանկացավ լրագրող դառնալ և սկսեց լրագրությամբ զբաղվել: Արդեն 15 տարուց ավելի է, ինչ կինս «Հենարան» հասարակական կազմակերպությունում է աշխատում, որը նաև կայք և մամուլի ակումբ ունի:

-Եղե՞լ են դեպքեր, որ միջամտեք ձեր կնոջ լրագրողական աշխատանքին. ավելացնել կամ հանել կայքից ինչ-որ բան:

-Եղել է… Լրագրողները հետաքրքիր մարդիկ են. նրանց թվում է, թե նրանք արդարության մարտիկներ են /ժպտում է/: Հիմա կինս լրագրությամբ այդքան լուրջ չի զբաղվում, հիմնական ժամանակը հատկացնում է երեխաներին և դրանում իմ միջամտությունը դեր ուներ: Երբեմն գալիս է ժամանակը, երբ պետք է ընտրություն կատարես: Իմ կարծիքով՝ ընտանիքում չի կարող լիենել երկու լոկոմոտիվ: Լոկոմոտիվը տղամարդը պետք է լինի, սակայն դա չի նշանակում, որ կնոջ դերը երկրորդական է: Մենք հասել ենք ոսկե միջինին՝ կինս և՛ հանրային աշխատանք է կատարում, և՛ ընտանիքի մոր և կնոջ պարտականությունները:

-Ձեր կյանքի ամենամեծ ձախողումը:

-Ձախողում չեմ կարող ասել: Կարող եմ կորուստն ասել՝ հորս մահը…
Ես քաղաքականության մեջ եմ, բայց ո՛չ պաշտոնն եմ ձեռքբերում համարում, ո՛չ էլ պաշտոնազրկումը՝ ձախողում: Ես պաշտոնը համարում եմ առաքելություն, որով կարող եմ օգտակար լինել իմ պետությանը: Անկեղծորեն խղճում եմ այն մարդկանց, ովքեր պաշտոն ստանալով երջանկանում են, իսկ այն կորցնելով՝ դժբախտանում:

-Ի՞նչ գերբնական ուժով կուզենայիք օժտված լինել:
-Գերբնական ուժը, որով մարդն օժտված է, դա աստվածային սերն է և Աստծո ապավինությունը: Յուրաքանչյուր մարդ պետք է ապավինի նախ և առաջ Աստծուն և իր ուժերին: Եթե մարդու մեջ հավատ, լույս եղավ, նա խավարը միշտ հաղթելու է: Աշխարհը լույսի և խավարի կռիվ է, բայց թեկուզ անվերջ խավարի մեջ պետք է լույսի մասին չմոռանաս և պահես այն քո մեջ: