Shabat.am-ը շարունակում է իր «Շաբաթը՝ քաղաքական գործչի հետ» խորագիրը, որի շրջանակներում փորձելու ենք ներկայացնել մեր քաղաքական գործիչներին մի փոքր այլ տեսանկյունից, զրուցել նրանց հետ քաղաքականությունից դուրս այլ թեմաներից ևս: Մեր հյուրն այս անգամ «Ժառանգություն» կուսակցության մամլո քարտուղար, Երևանի ավագանու «Բարև Երևան» խմբակցության անդամ Դավիթ Սանասարյանն է, ով մեզ հետ հանդիպմանը եկել էր երկու որդիների՝ 8-ամյա Տարոնի և 4-ամյա Արեգի հետ:

-Գտնվելով անազատության մեջ՝ ի՞նչն էիք ամենից շատը կարոտել և ի՞նչը սկսեցիք առավել գնահատել:

-Գտնվելով անազատության մեջ՝ ավելի լավ հասկացա ազատության գինը: Բանտում անցկացրած օրերին մշտապես մտածում էի ազատության մասին: Եղել է, որ գիշերն արթնացել ու սկսել եմ գրել, թե ինչ է ազատությունը, ազատության սահմանումներ տալ:  Անկեղծ ասած, ազատությունը չէի կարոտում. նրանք ինձ ազատազրկել էին ֆիզիկապես, բայց ես իրականում եղել եմ ազատության մեջ: Իմ գրած մտքերից մեկն եմ հիշում՝ «Գտնվելով չորս պատերի մեջ, ինքս ինձ նայում և ճանաչում եմ դրսից»: Այդ ժամանակ հասկացա, որ որևէ փակ տարածք ինձ չի կարող զրկել ազատությունից:

Ամենաշատը կարոտում էի ընտանիքիս անդամներին, իմ երկու փոքրիկ գժուկներին: Փաստաբաններս տեղեկացնում էին, թե ինչպես են մեր համաքաղաքացիներն արձագանքում իմ և ընկերերիս անազատության փաստին, և ուզում էի նրանց կողքին լինել, որ մեր մյուս ազատազրկվածների հարցերը բարձրացնեմ: Այժմ դուրս եմ եկել ու զբաղվում եմ դրանով:

-Ի՞նչ եք կարծում՝ Ձեր ազատ արձակման որոշումն ինչ ենթատեքստ ուներ. Դուք այլևս դադարե՞լ էիք վտանգավոր լինել իշխանության համար:

-Նախ պետք է հասկանանք, թե ինձ ազատազրկելու պատճառը որն էր: Ըստ էության, իրավական որևէ պատճառ չկար դրա համար: Իսկ ազատ արձակման համար հիմք հանդիսացավ հասարակության մեծ ճնշումները, որոնք գործադրեցին, այդ թվում` միջազգային կառույցների, դեսպանատների նկատմամբ: Այս ընդհանուր ճնշումներին տեղի տալով՝ իշխանությունները խափանման միջոցը գրավով փոխարինելու որոշում ընդունեցին:

Անազատության մեջ անցկացրած իմ ամեն օրն ի վնաս նրանց էր և հօգուտ ինձ: Հավանաբար, հաշվարկել էին  դա և որոշել, որ ճիշտն ինձ ազատ արձակելն է: Կարծում եմ՝ նրանք շարունակում են իմ մեջ վտանգ տեսնել: Եթե ես նրանց համար վտանգ չներկայացնեմ, իմ դեմ հոդվածներ չեն պատվիրի, ինձ տարբեր պիատկներ չէին կպցնի:  Ամեն անգամ երբ տրորում եմ նրանց ոտքը, նրանք պարտադիր պատասխանում են: 

-Բազմիցս նշել եք, որ Ձեզ տարբեր ձևերով փորձել են վախեցնել, ահաբեկել: Եղե՞լ է դեպք, երբ իսկապես զգացել եք պահի լրջությունը՝ երկմտելով շարունակե՞լ պայքարը, թե՞ ոչ:

-Երբևէ չի եղել, որ երկմտեմ՝ շարունակե՞լ պայքարել, թե՝ ոչ: Մտահոգությանս միակ առարկան եղել է ընտանիքիս անդամների անվտանգությունը: Իմ մասին երբևէ չեմ մտածել: Ամբողջ կյանքում արկածների մեջ եմ եղել, առանց արկածների շունչս կկտրվի, ուղղակի չեմ կարողանա ապրել…

Հարսնաքարի շարժման ժամանակ Ռուբեն Հայրապետյանը փորձեց վախեցնել, ասաց, որ ընտանիքիս անդամները պետք է իրենից վախենան: Չեմ վախեցել, սակայն մի պահ անհանգստացել եմ՝ հաշվի առնելով, որ նման կերպարները հրեշավոր էություն ունեն և չի բացառվում, որ մի վնաս տան: Բայց վստահեցնում եմ և բազմիցս եմ նշել այդ մասին՝ որևէ մեկը որևէ կերպ չի կարող ինձ ետ պահել իm նպատակներից, իսկ իմ նպատակները մեր երկրի ազատությունն  ու անկախությունը պահպանելն է: 

-Դուք կիսու՞մ եք այն տեսակետը, որ վերջերս «Ժառանգության»նդիրքերը թուլացել են և դրա հետևանքով էր, որ կուսակցությունը չմասնակցեց ՏԻՄ ընտրություններին: Կարծիք կա, որ այս ամենը հետևանքն է Րաֆֆի Հովհաննիսյանի ոչ ակտիվ գործունեության:

-Կարծիքները բազմաթիվ են և դրանք բոլորն էլ գոյության իրավունք ունեն, սակայն ես չեմ կիսում այդ կարծիքները: Հստակ կարող եմ ասել, որ «Ժառանգությունը» կարելի է ասել, միակ քաղաքական ուժն է, որն իր արմատական մոտեցումներում փողոցում մշտապես կանգած է եղել ժողովրդի կողքին: Ինչ վերաբերում է ՏԻՄ ընտրություններին` այս պահին տեսակետ ունեմ, որ անգամ խորհրդարանական ընտրություններին պետք չէ մասնակցել, քանի դեռ մեր երկրում կան քաղաքական բանտարկյալներ: 

Նշեմ նաև, որ ՏԻՄ ընտրություններին  «Ժառանգության» երեք առաջնորդներս գտնվում էինք բանտարկության մեջ: Կուսակցությունն իր հիմնական գործունեությունը ծավալում էր, որպեսզի կա՛մ բանտարկյալների հարցով զբաղվեր, կա՛մ «Սասնա ծռերի», և ուղղակիորեն չէինք կարող զբաղվել տեղական նշանակության ընտրություններով, երբ կային ավելի գլոբալ խնդիրներ:

Ամոթը մեղմ է ասված, երբ երկրում կան քաղբանտարկյալներ, և այդ հիմախնդիրը թողնել ընտրություններին մասնակցելու համար, կարծում եմ՝ սխալ է: «Ժառանգությունը» պետք է մտածի՝ ինչ քայլեր անի այլ քաղաքական ուժերի հետ միասին` Հայաստանում քաղբանտարկյալների ինստիտուտը վերացնելու համար: Դա անհարիր է իրեն ժողովրդավարական հռչակած մեր պետությանը: Քաղաքական բանտարկյալների առկայությունը նաև միջազգային հեղինակության անկում է Հայաստանի համար: «Ժառանգության» համար քաղբանտարկյալների հարցը մարտահրավեր է: 

-Ի՞նչ փուլում է «ՀԱՍԱԿ» կուսակցության հետ Ձեր կոնֆլիկտը: Արդեն դիմե՞լ եք դատարան՝ Ձեզ զրպարտելու համար:

-Նախ չգիտեմ, թե այդ կուսակցությունն իրականում գոյություն ունի թե ոչ, ուղղակի մի քանի լուսանկարներում եմ տեսել, վերջին ժամանակներում սկսել են ասուլիսներ տալ: Ես մեծամտություն երբեք չեմ դրսևորել, սակայն երբ նրանք, իրենցից ոչինչ չներկայացնելով ուզում են քո երկար տարիների գործունեությունը ջուրը գցել, մեղադրանք ներկայացնել, որ դու Արևմուտքի կողմից  ֆինանսավորվում ես. սա պարզ զրպարտանք է: Այդքանից հետո ինձ հրավիրում են բանավեճի: Դա անտրամաբանական է. քաղաքակիրթ բանավեճից առաջ նման անպատասխանատու հայտարարություններ չեն անում: Նրանց հետ բանավիճելու հարց չունեմ, թող լող տան քաղաքական դաշտում, գուցե մի օր մի ափի հասնեն: Երբ ես ասում եմ, որ նրանք, ովքեր  ծառայում են այլ երկրներին, անինքնասեր և ստոր են, նրանք ինձ մեղադրում են հենց դրա մեջ: Ինչ վերաբերում է դատարան դիմելուն՝ իմ փաստաբաններն ինձ կհուշեն ինչպես վարվել: Ուզում եմ մի անգամ պատժվեն, և դա լինի նախադեպ, որպեսզի զրպարտություններ չլինեն:

-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում, երբ Ձեզ փորձում են Արևմուտքի վարձակալի պիտակ կպցնել:

-Առաջին անգամ, երբ նման բան լսեցի, ցանկացա համպատասխան անձի հեռախոսահամարը վերցնել և նրա քիթը ջարդել (խմբ. ծիծաղում է), հետո հասկացա, որ պետք է փորձեմ իմունիտետ ձեռք բերել: Ինձ ուղղված մեղադրանքներ շատ եմ լսում: Վերջին ժամանակերս մեղադրանքներ լսեցի, որ ինձ բանտից հանել են, որ ես հակառուսներին զսպեմ, որ հակառուսականությունը Հայաստանում չափելի լինի: Կան տեսակետներ, որ ես իշխանությունների ներկայացուցիչներից եմ: Իսկ երբ ցավակցություն հայնտեցի Բաքվում հրդեհի ժամանակ երեխաների զոհվելու առթիվ, ինձ մեղադրեցին անգամ Ադրբեջանի հետ համագործակցելու մեջ:

Եթե տարբեր կողմերից քեզ խփում են, դա նշանակում է՝ ճիշտ ուղղության վրա ես: Մեծ հաշվով զրպարտանքներին ուշադրություն դարձնել պետք չէ, սակայն մի քանիսին դաս պետք է տալ, որ զսպվածություն ունենան: Առհասարակ քաղաքացիների անկեղծ քննադատությունները սիրով եմ լսում, իսկ քծնողներին չեմ սիրում:

 -Ձեր հանգստյան օրերն ինչպե՞ս են անցնում:

-Հանգաստյան օրեր, ըստ էության, չունեմ: Վերջին անգամ մի լավ հանգստացել եմ բանտում: Չեմ էլ հիշում դրանից առաջ էլ երբ էի 21 օր հագստացել (խմբ. ծիծաղում է): Կարծես հանգստյան տուն լիներ, ոչ նյարդայնացնող մարդիկ կային, ոչ էլ նման իրավիճակներ…

Ազատ ժամանակս փորձում եմ ընտանիքիս հետ անցկացնել՝ այդպիսով «քավելով մեղքերս» իմ սիրելի կնոջ նկատմամբ, որն արդեն ութ տարի է զիջում է ինձ, որ ես պայքարեմ: Հաճախ ընտանիքիս հետ զբոսնում ենք քաղաքում, նստում մի գողտրիկ վայրում: Սիրում են նաև ընկերներիս հետ ժամանակ անցկացնել:

Այժմ, ցավոք սրտի, ժամանակս չի աբավականացնում ընթերցանությամբ զբաղվելու համար, թեև կան մի քանի գրքեր, որոնք որոշել եմ առաջիկայում կարդալ: Բանտում անցկացրած 21 օրերի ընթացքում հասցրեցի մի քանի՝ ինձ համար շատ կարևոր գրքեր կարդալ:

Առհասարակ ֆեյսբուքում կիսվում եմ իմ մտքերով, որը շատ կարևոր եմ համարում, քանզի եթե մարդիկ հետևում են քեզ, կարևորում քո մտքերը՝ պետք է ժամանակ գտնես նրանց հետ հաղորդակցվելու համար:

-Ինչո՞վ են զբաղվում Ձեր ընտանիքի անդամները:

-Երեխաներիս հիմնական զբաղմունքը չարաճճիություններ անելն է (խմբ. ժպտում է): Որդիներիցս մեկը՝ 8-ամյա Տարոնը  դպրոցական է, մյուսը՝ 4-ամյա Արեգը մանկապարտեզ է հաճախում: Երեխաների հետ իրենց ժամանակի մեծ մասը տատիկն ու պապիկն են անցկացնում: Համակարգիչը նրանց հիմնական զբաղմունքներից է: Ինքս փորձում եմ երեխաներիս հետ որոշակի ժամանակ անցկացնել: 

-Եթե Ձեր որդիներից մեկը որոշի քաղաքացիական պայքարի Ձեր ուղին շարունակել, ինչպե՞ս կվերաբերվեք դրան:

-Խորհուրդ չեմ տա, բայց կհարգեմ նրանց որոշումը: Եթե անգամ որոշեն ոստիկան դառնալ, կհարգեմ նաև այդ որոշումը (խմբ. ծիծաղում է): Իմիջիայլոց, կրտսեր որդիս մի ժամանակ ուզում էր ոստիկան դառնալ, սակայն երբ տեսավ ոստիկանների պահվածքը որոշումը կտրուկ փոխեց և որոշեց զինվորական դառնալ: Ես կուզենայի, որ երեխաներս գիտությամբ զբաղվեին:  

-Ո՞րն է եղել ամենաանսպասելի հարցը, որը Ձեր տղաները տվել են Ձեզ:

-Արդեն չեմ էլ զարմանում նրանց տված հարցերից, որովհետև շատ հաճախ իրենց տարիքին անհամապատասխան մտքեր են արտահայտում: Փոքր որդիս ինձ մշտապես զարմացնում է իր հարցերով և ժպիտ առաջացնում:

- «Ժառանգությունից» ի՞նչ եք ժառանգել, ո՞րն է Ձեր ամենակարևոր ձեռքբերումը:

-Երբ ուսանող է, քաղաքականության մեջ մտնելու ցանկություն չունեի: Րաֆֆի Հովհաննիսյանի հետ հանդիպումը և նրա նվիվածությունն են ինձ տեղափոխել քաղաքական դաշտ: Րաֆֆին սովորեցրել է ամենակարևորը՝ ինչպես լինել քաղաքացի: 

-Կյանքում ամենաշատը ինչի՞ համար եք շնորհակալ և ի՞նչն է Ձեզ երջանկացնում:

-Շնորհակալ եմ ծնողներիցս՝ ինձ լույս աշխարհ բերելու համար, կնոջիցս՝ ինձ երկու զավակներիս պարգևելու համար: Շնորհակալ եմ Արցախում կռված և զոհված այն տղաներին, ովքեր մեր երկրին ազատություն և անկախություն  տվեեցին՝ իրենց չափով, իսկ մենք մեր չափով թերացանք այն պահելու մեջ, չկարողացանք ամբողջովին արժևորել այն, ինչ նրանք արեցին: Ասեմ, որ Ամանորի գիշերը մենք զավակներիս հետ այցելում ենք Եռաբլուր, և  դա մեզ համար արդեն ավանդույթ է դարձել:

Շնորհակալ եմ այն մարդկանցից, որոնք գնահատում են ինձ: Երբ գնահատվում է աշխատանքդ, սկսում ես ավելի մեծ պատասխանատվությամբ աշխատել: Շնորհակալ եմ ինձ քննադատողներին, որովհետև առանց քննադատության մարդը կորցնում է իրականության զգացողությունը: Շնորհակալ եմ ընդհանրապես լավ մարդկանցից, ովքեր իրենց ժպիտով և ներկայությամբ գունավորում են իմ կյանքը:

-Ո՞րն է եղել ամենակարևոր խորհուրդը, որ ստացել և փոխանցել եք:

-Խորհուրդներ շատ եմ լսում: Մի խորհուրդ կա, որը դարձել է կյանքիս կարևորագույն մասը, դրանք  աշխարհահռչակ մեծահարուստ, մտածող Ռիչարդ Բրենսոնի խոսքերն են. «Ամենակարևոր դասը, որ սովորել եմ կյանքից, երբեք չհանձնվելն է»: Ինքս փորձում եմ երբեք չհանձնվել: Եթե ինչ-որ մի բան չի ստացվում, մտածում եմ, որ բավականաչափ ջանքեր չեմ գործադրել դրա համար և ամեն դեպքում փորձում են հասնել ուզածիս:

3 առանձին, մշտական հարցեր

-Ամենաառաջինը ի՞նչ կփոխեիք մեր երկրում եթե մեկ օրով լինեիք ղեկավար:

-Երկու բան՝ միանգամից կվերականգնեի ընտրական և դատական համակարգերը: Այնուհետև ազատ կարձակեի քաղբանտարկյալներին:

-Ո՞րն է Ձեր կյանքի ամենամեծ ձախողումը:

-Դեռևս այնպիսի մեծ քայլեր չեմ արել, որ ձախողած լինեմ, սակայն կարծում եմ, որ բոլորի նման ես էլ ձախողումներ անպայման ունենալու եմ:

-Ի՞նչ գերբնական ուժով կուզենայիք օժտված լինել:

-Ինձ թվում է ես արդեն ինչ-որ գերբնական ուժով օժտված եմ: Վերջերս այդպիսի մի ուժ եմ զգում իմ մեջ: Ինձանից անկախ ստացվում է այնպես, որ իմանում են, թե երբ իմ երեխաները կհիվանդանան, երբ ինչ-որ մեկի մասին խոսում եմ, անպայման այդ պահին հանդիպում եմ նրան: Գուցե դա էլ ինչ-որ գերբանական ուժ է: