Shabat.am-ը շարունակում է իր «Շաբաթի հյուրը» ծրագիրը այս անգամ ներկայացնում ենք «Համախմբում» կուսակցության փոխնախագահ Ստեփան Մարգարյանին:

-Պարո՛ն Մարգարյան, Դուք նախկինում խորհրդարանում եղել եք «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության մեջ, և շատերը Ձեզ ճանաչում են որպես այդ խմբակցության  պատգամավոր: Մտածու՞մ եք ետ վերադառնալու մասին:

- ԲՀԿ-ի հետ 2012թ. մասնակցել եմ ընտրություններին: Հիմա մենք ստեղծել ենք կուսակցություն՝ «Համախմբումը», որի փոխնախագահն եմ: Ընտրության ենք գնում այս կուսակցությամբ և ամենայն հավանականությամբ՝ դաշինքի կազմով, որն այժմ ձևավորման գործընթացում է, որը շուտով կավարտվի:

-Ի՞նչ հարաբերություններ ունեք Գագիկ Ծառուկյանի հետ:

-Շատ նորմալ մարդկային հարաբերություններ: Մենք ճանապարհ ենք անցել միասին և ես այդ ճանապարհը, իմ անցյալը հարգում եմ:

-Ի՞նչ եք կարծում, նա նեղացած չէ Ձեզանից, քանի որ Դուք և մի քանի պատգամավորներ հեռացաք խմբակցությունից:

-Իրականում խմբակցությունից դուրս գալն էլ հարաբերական է, քանի որ Ազգային Ժողովի կանոնակարգը թույլ չի տալիս դուրս գալ: Մենք ուղղակի հայտարարեցինք, որ քաղաքական որոշումների կայացմանն այլև չենք մասնակցում ԲՀԿ-ի խմբակցության կազմում:

Նեղացած չի, վստահ եմ, որովհետև դա եղել է այն ժամանակ, երբ նա «Բարգավաճում» չէր, կուսակցության նախագահը չէր և այնտեղ այլ կառույց էր ձևավորված:

-Վիկտոր Դալլաքյանը և Սեյրան Օհանյանը հայտարարել են, որ միանում են Ձեզ: Չե՞ք կարծում, որ տևական ժամանակ պետական պաշտոններ զբաղեցրած անձիք մի քանի ամսում չեն կարող փոխվել և դառնալ ընդդիմադիր:

-Ես չեմ կարծում, թե հասարակությունը մտածում է, որ եթե որևէ մեկը, որը չնայած նախկինում եղել է իշխանության մեջ, բայց ունի ֆունդամենտալ անհամաձայնություն, ապա նա չպիտի այն հայտնի: Ես մի անգամ առիթ ունեցել եմ ասելու, որ եթե պաշտոնյան, առավել ևս նախարարը, այն էլ՝ պաշտպանության, ինչ-որ հարցերում, հատկապես ռազմավարական նշանակության, ունենում է որոշակի տարաձայնություններ, նրա տեղը պաշտոնավարման ընթացքում Ազատության հրապարակը չէ, որ իջնի, հանրահավաք կազմակերպի և հայտնի իր անհամաձայնության մասին: Այն հայտնելու համար կան համապատասխան ձևեր և տեղեր: Եթե այդ միջոցները սպառվում են և նրա անհամաձայնությունը շարունակում է մնալ, նա պետք է հրաժարական տա, ինչը և արել է Սեյրան Օհանյանը: Հիմա հանրությունը բնականաբար չի պահանջի, որ եթե որևէ մեկը եղել է նախկինում իշխանության մեջ, անհամաձայնություն չպիտի ունենա իշխանության վարած քաղաքականության վերաբերյալ: Ինքը՝ Սեյրան Օհանյանը, պարբերաբար հայտնում է իր տեսակետները տարբեր հարցերի կապակցությամբ: Կարծում եմ՝ նախընտրական, բուն քարոզարշավի ընթացքում շատ ավելի մանրամասն և հստակ կասի իր տեսակետները և անհամաձայնությունները: Այնպես որ, դա կախված է նրանից, թե որքանով կհաջողվի ներկայացնել հանրությանը: Վստահ եմ՝ վերջինս կընդունի դա:

-Ինչպե՞ս եք գնահատում դաշինքների դերն ընտրություններից առաջ և հետո: Տարածված կարծիքներ կան, որ դրանք անհրաժեշտ են միայն խորհրդարանում որոշակի տեղեր զբաղեցնելու համար, իսկ դրանից հետո համագործակցությունը փլուզվում է:

-Այն, ինչ ասում եք, անշուշտ ունի պատմական հիմք: Հայաստանի նորագույն պատմության ընթացքում բազմաթիվ դաշինքներ են ձևավորվել և քանդվել: Քանդվելու գործընթացը սպառնում է բոլորին: Մեզ երբեմն մեղադրում են, թե դանդաղ ենք ընթանում դաշինքների մասին վերջանական հայտարարելու գործում: Պատճառը վերոնշյալում է: Մենք սկսեցինք բանակցություններ վարել տարբեր քաղաքական ուժերի հետ ոչ թե հենց այնպես, որ եկեք միասին գնանք, որ ավելի ուժեղ լինենք, որովհետև նման դեպքում հանրության համար անհասկանալի է՝ ուժեղ լինեք ինչի՞ համար: Ոչ մեկին դա չի հետաքրքրում:

Բանակցությունների, խորհրդակցությունների ընթացքում մենք ստեղծում էինք դաշինքի գաղափարական – քաղաքական հենքը: Շատ տևական, առարկայական քննարկումներ են եղել  Հայաստանի առջև ծառացած մարտահրավերների լուծման ուղղությամբ և այլն: Շատ մանրամասն քննարկել և վերջապես ստեղծել ենք մի փաստաթուղթ, որին բոլորը համաձայնվել են: Դրանից հետո եթե որևէ ուժ՝ նախընտրական կամ հետընտրական շրջանում դուրս գա, ապա դա կկրի սուբյեկտիվ բնույթ, որովհետև բոլորը հնարավորություն են ունեցել իրենց առաջարկները կոնսենսուսով ընդունել տալու: Այսինքն՝ ձևափոխվել են բոլորի առաջարկները և ի վերջո այդ փատաթուղթն ընդունվել է: Հիմա ինչ-ինչ շտրիխներ են մնացել, շարունակվում են որոշակի հարցերի շտկումներ, բայց դա արդեն կարելի է պրակտիկորեն ավարտված համարել:

Վստահության այլ մոդել, քան գաղափարական հենքը ձևավորելը և հստակ շարադրելը, կարծում եմ՝ չկա: Թե ինչ կլինի ապագայում, չգիտեմ: Ակնհայտ է մի բան՝ Հայաստանում կառավարական համակարգի արատավոր մոդելն է թելադրել և շարունակում է թելադրել, որպեսզի կուսակցությունները շատ լինեն: Շատերը փորձում են քաղաքական դաշտ մտնել՝ համաձայն չլինելով վարվող քաղաքականության հետ: Արդյունքում առաջացել են բազմաթիվ կուսակցություններ, որոնցից շատերն, անշուշտ, քիչ են տարբերվում իրարից:

Դաշինքներ ստեղծելու և ընտրություններին համատեղ գնալու մի գործընթաց պետք է սկսել: Շատ լավ կլինի, եթե դաշինքները ձևավորվում են, հետագայում աստիճանաբար միաձուլվեն և դառնան մեկ կուսակցություն, մեկ քաղաքական ուժ: Կարծում եմ՝ մենք ևս հետագայում կփորձենք այդ ուղղությամբ շարժվել: Չեմ կարող գուշակել՝ ինչ կլինի, բայց պետք է աշխատենք, որպեսզի քաղաքական դաշտը բևեռանա: Ընտրություներին գնալու հետ կապված ևս մենք կարևորում էինք բևեռացումը, որպեսզի ընդդիմադիր դաշտը համախմբվի մի դաշինքում, իշխանությունը մնա մեկ այլ դաշինքում, և հասարակության համար այլընտրանքը լինի հասկանալի:

-ՀՀԿ-ի մայր գետից հեռացել է նախկին վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը և մի քանի այլ կուսակիցներ: Աբրահամյանի հետ համագործակցության եզրեր տեսնու՞մ եք, այդ թեմայով քննարկումներ եղե՞լ են:

-Անկեղծ ասած, այս վերջին շրջանում, Սահմանադրության խախտման հետ կապված մեր առաջարկները համագործակցության ձևեր էին նույնիսկ իշխանության հետ:

Ընդհանրապես իշխանության հետ կարելի է համագործակցել թերությունները վերացնելու, ընտրությունները նորմալ անցկացնելու ուղղությամբ: Այդ առումով մենք պատրաստն ենք բոլորի՝ այդ թվում իշխանության հետ համագործակցել: Բայց երբ մենք բաձրաձայնում ենք Սահմանադրության ակնհայտ, կոպիտ խախտման մասին և դա արձագանք չի գտնում, հայտարարվում է, որ ամեն ինչ նորմալ է, խախտում չկա, այստեղ արդեն համագործակցությունը դառնում է հարաբերական: Ցանկացած ուժի հետ համագործակցության, ինչ-որ բան քննարկելու հնարավորություն կա: Պետք է հասկանալ օրակարգը՝ ի՞նչ ենք քննարկում:

Հովիկ Աբրահամյանի հետ համատեղ ընտրությունների գնալու մասին բնականաբար խոսք չկա: Հիմա նման քննարկումների հարց չկա օրակարգում:

-Մինչև փետրվարի 16-ը փոփոխություններ կլինե՞ն այդ առումով:

-Չգիտեմ, այսօր չկան: Շատ կարճ ժամանակ է մնացել, բոլոր ուժերն արդեն կարծես թե վերջնական տեսքի են բերում իրենց ողջ արսենալը, որով գնում են ընտրություններին և չեմ կարող ասել, որ լուրջ փոփոխություններ կարող են լինել:

- «Ժառանգության» և «Ծառուկյան դաշինքի » հետ եղե՞լ են քննարկումներ, ի՞նչ հանգուցալուծում է ստացել այն:

- «Ժառանգության» հետ ոչ միայն տևական քննարկումներ են եղել, այլև այն մասնակցել է միասնական դաշինք ստեղծելու ուղղությամբ մեր բոլոր քննարկումներին: Հուսով եմ՝ միասնական դաշինք կստեղծենք: Պարզպես նրանց մեջ խնդիր առաջացավ՝ ընտրություններին դաշինքով գնալ-չգնալու հետ կապված: Քննարկումները մի քիչ երկարեցին: Հիմա կարծես թե որոշում կայացրել են: Եթե մեզ հետ հարաբերությունները վերջնական տեսքի գան՝ 1-2 օրում, մենք կհայատարարենք այդ մաիսն:

-Ինչու՞ ձեզանից նեղացավ և հեռացավ ԱԻՄ առաջնորդ Պարույր Հայրիկյանը:

-Ես չեմ կարծում, որ նա մեզանից նեղացել կամ հեռացել է, որովհետև ես չեմ լսել: Նա ասում էր, որ հայտարարության մեջ նշել է, որ գործընթացները դանդաղ են գնում: Գուցե և դանդաղ են գնում: Ես կուզենայի, որ արագ ընթանային, շուտ ավարտվեր, բայց գործընթացները տեղի ունեցան այն  արագությամբ, որով հնարավոր էր: Հայաստանում դաշինքներ կազմելը շատ բարդ և տևական գործընթաց է: Միշտ չէ, որ ամեն ինչ հաջողվում է, բազմաթիվ են խոչընդոտները: Կուսակցությունները պետք է կարողանան իրենց մեջ ուժ գտնել՝ հաղթահարելու որոշ տարաձայնություններ, իրենց համար կարևոր տեսակետերը փորձեն վերաշարադրել, վերախմբագրել և մոտեցնել իրար: Սրանք տևական գործընթացներ են: Ես հարգում եմ Պարույր Հայրիկյանի անհանգստությունը, որ պետք է արագացնել, բայց երբեմն դա ցանկություն է լինում և պրոցեսները գնում են այն արագությամբ, որով հնարավոր է:

- «Համախմբում» կուսակցությունն արդեն հստակեցրե՞լ է, թե ովքեր են առաջադրվելու ռեյտինգային ցուցակով:

-Ամբողջությամբ՝ ոչ, գործընթացը դեռ շարունակվում է, բայց հիմնականում՝ այո;

-ՀԱԿ-ի՝ ընտրությունների օրը փոխելու նախագիծը տապալվեց, չնայած իշխող Հանրապետականը հայտնել էր, որ իրենք դեմ չեն: Այդ դեպքում ըստ Ձեզ ո՞րն է նման արդյունքի պատճառը:

-Այդ հարցը պետք է տալ այն քաղաքական ուժերին, պատգամավորներին, որոնք չմասնակցեցին ստորագրահավաքին: Սկզբնական փուլում կարծես թե շատերը պատրաստ էին: Երբ գործընթացը ձեռնարկվում էր, մենք խորհրդակցել ենք, հարցրել տարբեր քաղաքական ուժերի և մեծ մասը ստորագրելու պատրաստակամություն է հայտնել: Ինչ վերաբերում է իշխանության ասածին, որ պատրաստ են մի քանի օրով օրը տեղափոխել, ապա այստեղ պետք է մի հարց հստակեցնել: Ես լսում էի ՀՀԿ ներկայացուցիչներից մեկին, ով ասում էր, որ սահմանադրական խախտում չկա: Ես ուզում եմ հարցնել՝այդ դեպքում Սահմանադրության որ հոդվածին են նրանք հղում անում:

Սահմանադրության մեջ մեկ հոդված կա, որտեղ նշվում է ընտրությունների օրը հաջորդ Ազգային Ժողովի նիստից 60 օր առաջ նշանակելու մասին: Դա 91-րդ հոդվածն է, որն այս պահին չի գործում, քանզի անցումային դրույթներում գրված է, որ մի շարք հոդվածներ՝ այդ թվում 91-րդը, հիմա չեն գործում: Եթե իրենք ասում են, որ խախտում չկա, ճիշտ կլիներ, որ մատնաշեին, թե Սահմանդրության որ հոդվածով են առաջնորդվել: Մի քանի օրը հարց չի լուծում, պարզապես մենք հարցը դնում ենք իրավական հարության վրա: Խախտումն ակնհայտ է: Մեզանում ընտրությունները կարող էին նշանակվել ոչ շուտ, քան ապրիլի 21-ին: Եթե չի գործում նոր Սահմանդրության 91-րդ հոդվածը, նշանակում է՝ գործում է նախորդ Սահմանդրությունը, որի համաձայն ընտրությունները պետք է անցկացվեին ապրիլի 21-ից ոչ շուտ:

Կարծում եմ, որ այն ուժերը, որոնք չմիացան ստորագրահավաքին, ճիշտ չվարվեցին, քանի որ չի կարելի կառավարման նոր համակարգին անցնելուց հետո Սահմանադրության առաջին կիրառումը սկսել խախտումով: Չի կարելի մտնել բովանդակության մեջ և ինչ-որ հեքիաթներ պատմել, թե գիտեք, քանի որ այսպես, քանի որ այնպես: Որևէ մեկն իրավունք չունի մեկնաբանել Սահմանադրությունը: Այն իմպերատիվ կերպով ասում է, թե երբ պետք է ընտրությունների օրը նշանակվեր: Ափսոսում եմ, որ այդպես ստացվեց:

-Հատկապես ո՞ր կուսակցությանն եք համարում ձեզ մրցակից:

-Հիմնական մրցակից համարում ենք Հանրապետական կուսակցությանը: Ափսոս, որ ընդդիմադիր դաշտում գործողներն ավելի լայն դաշինքով հանդես չեկան: Մենք մեր հիմնական ելույթներում ասում էինք, որ երկրում փոփոխություններ անելու հնարավորությունը հայտնվում է այն ժանամակ, երբ նախընտրական շրջանում քաղաքական դաշտը բևեռանում է: Մտածում էինք, որ իդեալական կլիներ եթե բոլոր ոչ իշխանական ուժերը միավորվեին և մեկ դաշինքով գային ընտրությունների: Միանշանակ, դա երկրում  կբերեր լուրջ փոփոխություններ: Մյուս կողմից էլ, ավելի լավ է մի քանի դաշինքներով գնալ, քան թե բազմաթիվ առանձին կուսակցություններով, որը շատ ավելի քաոսային, խառը իրավիճակ կստեղծեր ընտրողի համար: Վերջինիս համար շատ դժվար է կողմնորոշվելը, երբ քաղաքական ուժերը շատ են, հատկապես, որ շատ արատավոր համակարգ է հիմա գործում՝ այդ  ռեյտինգային կոչվածը, չնայած կետրոնական ընտրական հանձնաժողովն ասում է՝ այդ եզրույթը մի օգտագործեք, բայց էությունը դա է: Հիմա ունենք այն, ինչ ունեք: Մենք պատրաստ ենք համագործակցել բոլորի հետ ընտրությունների ընթացքի վերաբերյալ հարցեր քննարկելիս, խնդիր չունենք այլ դաշինքների հետ համագործակցելու առումով: Համագործակցությունը միշտ կա, միայն ընդհանուր դաշինքով գնալը չէ, կան տարբեր ձևաչափեր և  կոնկրետ ձևաչափով բոլորի հետ էլ հնարավոր է համագործակցել:

Ընդամենը մի քանի օր է մնացել՝ վերջնականորեն որոշելու համար, թե ով ինչպես է գնում ընտրություններին: Եթե այդ ընթացքում դաշինքների միջև որոշակի միավորումներ չլինեն, ապա կգնանք այժմ ստեղծված միավորումներով:

-Սեյրան Օհանյա՞նն է գլխավորելու ձեր քաղաքաական ուժի ցուցակը:

-Մենք դա չենք բացառում, բայց դեռ վերջնական որոշում չունենք: Երբ դաշինքը վերջնական տեսքի բերվի,  կհայտարարենք՝ ով է գլխավորելու, ինչ ցուցակով ենք գնալու և ովքեր են մտնում դաշինքի մեջ: Դաշինքն դեռևս ընդլայնվում է: 

-Պարոն Օսկանյանի անունը կապվում է 2008թ.-ի մարտի 1-ի դեպքերի հետ: Արդյո՞ք սա բացասական ազդեցություն չի թողնի Ձեր կուսակցության վրա:

-Մարտի 1-ը Հայաստանի նորագույն պատմության մեջ իշխանությունների և պետության, պետականության խարան է: Լավագույն լուծումը կլիներ մարտի 1-ից դասեր քաղելը, ինչը ենթադրում է երկրում այնպիսի վիճակի ստեղծում, որ այլևս մարտի 1 չլինի: Կարևոր է, որ այնպիս իշխանություն ձևավորվի, խաղի այնպիսի կանոններ սահմանվեն, որ երկրում լինի օրենքի իշխանություն:

Սակայն դասեր քաղելու փոխարեն իշխանությունները մարտի 1-ը գործիք են դարձրել ոչ ցանկալի կամ ընդդիմադիր հայացքներով գործիչներին դրանով հարվածելու համար: Դա ազնիվ չէ:

Վարդան Օսկանյանի՝ մարտի 1-ի հետ առնչության վերաբերյալ բազմաթիվ բացատրություններ տրվել են և ավելորդ եմ համարում նորից խոսել: Նշեմ, որ որևէ ընդդիմադիր գործչի մասին մարտի 1-ի հետ կապված, տարիներով որևէ բան չի ասվում, բայց երբ նա քննադատական կամ ընդդիմադիր հայացք է ձեռք բերում, հանկարծ  ասում են, որ նա մարտի 1-ի հետ կապ ուներ: Ես բազմաթիվ հանդիպումներ եմ ունեցել մարզերում, որևէ մեկն այդ մասին որևէ բան չի խոսում: Հասարակության մեջ չկա նման դիսկուրս: Բոլոր մարզերում ունեցել եմ դահլիճային, ընտրությունների ժամանակ նաև բակային  հանդիպումներ, ունեցել ենք 2012թ.-ի ընտրությունները, որոնց ժամանակ բազմաթիվ հանդիպումներ եմ ունեցել համայնքներում, որևէ տեղ նման հարց գոյություն չունի: Այն կա քաղաքական վերնախավում ՝ մի կենտրոնից ուղղորդված: Այնպես որ այդ հարցը մեզ չի անհանգստանցում: 

Նյութը պատրաստեցին՝ 

Մարիամ Մելքումյանը

Խաչիկ Էլլոյանը