«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«Չեմ կարողանա Աղաջանի մանկությունից ինչ-որ բան պատմել, քանի որ իր կենսաբանական մայրը չեմ, իրեն պահել եմ 13 տարեկանից: Բայց ընտանիքի անդամների խոսքերով, շատ աշխույժ, ինքնավստահ երեխա է եղել: Կառչած էր իր արմատներից: Երևանում էր սովորում, բայց ամեն ուրբաթ օր վերադառնում էր տուն՝ Վայք: Ասում էր՝ կարոտում եմ, չեմ կարողանում Երևանում ապրել: Անասելի շատ էր սիրում իր անունը, իրեն պապիկի անունով են կոչել, իսկ ես իրեն միշտ Աղաջանիկ եմ ասել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Կարինեն՝ Աղաջանի մայրիկը:
Նման զգացողություն ունեի, չնայած տղաները պատմում են, որ Աղաջանը միշտ ասել է՝ վերադառնամ, որ ուսումս շարունակեմ»: Մեկ տարի սովորելուց հետո 2020 թ. հուլիսի 23-ին Աղաջանը զորակոչվում է բանակ՝ ծառայության անցնելով Արցախի Հանրապետության Մարտակերտի շրջանի Հոռաթաղի զորամասում։ «Սիրով մեկնել է ծառայության, նույն սիրով ծառայել: Ոգևորված էր շատ: Փոքրամարմին էր Աղաջանս, մի օր իրեն ասացի՝ երանի քեզ չտանեին բանակ, ասաց. «Վայ, մա՛մ, ի՞նչ ես ասում, ինձ «негодный» համարե՞ն, պետք է անպայման բանակ գնամ»»: Տղայի ոգևորվածությունը նաև ընտանիքի անդամներին էր փոխանցվել: Մայրիկը պատմում է՝ զանգահարել էր՝ «մա՛մ, ինձ, որպես լավ զինվոր, մեկ ամիս հետո տուն են ուղարկելու, կգամ, կպտտվեմ, կվերադառնամ իմ ծառայությանը»: Սեպտեմբերի 27-ին սկսվեց պատերազմը: «Ծառայության օրերին ամեն օր պարտադիր զանգահարում էր, սեպտեմբերի 26-ին չէր զանգել: Անհանգիստ էի, ես իրեն զանգահարեցի, զանգերը գնում էին, բայց չէր պատասխանում: Ավելի ուշ զանգահարեց ու ասաց՝ այստեղ մի քիչ խառն է:
Բայց իմ մտքով անգամ չանցավ, թե ինչ է կատարվում, մտածեցի՝ գուցե ստուգումներ են: Սեպտեմբերի 27-ին արդեն պատերազմի բոթը լսեցինք հեռուստացույցով: Խառնվեցինք իրար, չէինք կողմնորոշվում: Ինձ մի փոքր հուսադրում էր այն, որ նա նորակոչիկ է, իրեն սահման չեն տանի, հույս ունեի նաև, որ պատերազմը շուտ կդադարի: Գիշերը զանգահարել էր հայրիկին՝ մեզ մոտ ամեն ինչ հանգիստ է: Մի փոքր շունչ քաշեցինք: Պատերազմի յուրաքանչյուր օր զանգահարել է, այնքան հանգիստ էր խոսում. «Մա՛մ ջան, այդ պատերազմը մեզանից այնքան հեռու է»: Շատ քիչ բան էր պատմում, կարելի է ասել, որ գրեթե ոչինչ չէր պատմում, բայց ես էլ ուզում էի հասկանալ, թե ինչ է կատարվում: Մի օր իրեն հարցրեցի՝ Աղաջանի՛կ ջան, քո գիտելիքները պետք գալի՞ս են, արձագանքեց՝ մա՛մ ջան, ինձ բոլորը «доктор» են ասում, դեղերը ստանալու պատասխանատվությունն ինձ վրա է։ Բոլորին զանգահարում էր, եղբորն առանձին՝ Ջանիս ձենը լսեմ:
Մի անգամ էլ եղբայրն ասել էր՝ գիտե՞ս, նոր երաժշտություն եմ սովորել, Աղաջանս էլ ասել էր՝ նվագի, լսեմ: Այնպիսի բաներ էր անում, որ մտածում էի՝ որքան հանգիստ է իրենց մոտ, կրակոցներ, այլ ձայներ չենք լսել: Հետո արդեն իրեն խնդրեցի միայն մեկիս զանգահարել, ասել, որ ամեն ինչ կարգին է ու անջատել զանգը, քանի որ պատմություններ էինք իմանում, թե ինչպես են տղաները թիրախավորվել տուն զանգահարելուց ու զրուցելուց հետո: Հետո մի օր զանգահարեց՝ մա՛մ ջան, ամեն ինչ նորմալ է, ուղղակի կապի խնդիր է լինում, գուցե երեք օր չզանգեմ: Ես էլ արձագանքեցի՝ հրամանատարիդ ասա. «Եթե գոնե մեկ անգամ տան անդամներից ինչ-որ մեկին չզանգեմ, ուրեմն մամայիս հոգեհանգստին եմ գնալու»: Չէի կարող համակերպվել այն մտքի հետ, որ իր ձայնը չեմ լսելու: Երեք օր էր ասել, բայց հաջորդ օրը զանգեց: Իսկ երեք օր հետո սարսափելին էր սկսվելու: Հոկտեմբերի 12-ին զանգել էր հայրիկին՝ պա՛պ ջան, ամեն ինչ շատ լավ է, մի տեղ եմ գնացել ու եկել, ձեզ շատ բան ունեմ պատմելու, երբ վերադառնամ, կպատմեմ:
Այդ օրն անընդհատ ուզում էր խոսել, պատմել, մեր ձայնը լսել, իսկ մենք վախենում էինք, որ հանկարծ թիրախ չդառնա թշնամու համար»: Աղաջանը զոհվել է հոկտեմբերի 13-ին Մարտակերտում: «Մեկ տարի անց իմացանք, որ այդ օրը գիշերը ժամը երեքին ռմբակոծել են, ծանր տեխնիկան պայթել է, թաքստոցները փլվել են երեխեքի վրա: Այդ օրը շատ անհանգիստ էի, չէի լացում, բայց ներսումս ինչ-որ բան ճմլվում էր»: Աղաջանը շուտ է տուն «վերադառնում»: «Մեզ ծանոթ մի տղա կա՝ Վահեն, պատերազմի օրե րին նա էլ իր եղ բ ո ր ն է ր փնտրում, որին մինչև հիմա չեն գտել: Նա օրեր շարունակ Գորիսում էր, որ կարողանա ճանաչել եղբորը և տուն բերել: Այդ օրը յոթ տղայի են բերում, իրեն ներս են կանչում, որ գուցե տղաներից մեկն իր եղբայրը լինի, նա էլ ճանաչի: Իսկ նա ճանաչում է Աղաջանին, գրպանում լինում է նրա զինգրքույկը, հարցնում է, թե տղաներին ուր են տանելու, արձագանքում են՝ Մեծամոր:
Շատ հետո դրանց խորքում առկա ողջ ողբերգությունը հասկացա: Աղաջանը ընտանիքի ավագ որդին էր, ունի մեկ եղբայր: «Ջանս է հիմա ապրելու ուժ տալիս: Աղաջանից հետո բոլորս էինք վատ հոգեվիճակում, նաև փոքր տղաս: Այդ օրերին հոգեբանն ինձ ասաց՝ հանուն փոքր տղայիդ պետք է ամուր լինես: Աղաջանին հետ բերել չես կարող, հիմա պիտի փոքրիդ կողքին լինես: Գերազանց առաջադիմությամբ է սովորում, իններորդ դասարանն ավարտեց կարմիր վկայականով: Ինչ եղբայրը չի հասցրել, ուզում է նա անել: Սկզբում մտքեր ուներ Բժշկականում ուսումը շարունակել, բայց հիմա որոշել է ընդունվել Ամերիկյան համալսարան՝ Բիզնեսի կառավարում բաժինը: Ի դեմս Ջանոյի մեր ողջ ընտանիքն ուժի աղբյուր ունի»:
Հ. Գ. - Աղաջան Ջանոյանը Արցախի նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է «Արիության համար» մեդալով: Հուղարկավորված է Վայքի գերեզմանատանը՝ մայրիկի կողքին»:
