Կարևոր իրադարձություններ

Արա Պապյան. «Եթե ողջ Արցախն էլ տան Ադրբեջանին, միևնույն է, նա չի վերցնի, քանի որ հասկանում է, որ դա խայծ է». «Փաստ»

25 Նոյեմբեր, 2017 08:00
Արա Պապյան. «Եթե ողջ Արցախն էլ տան Ադրբեջանին, միևնույն է, նա չի վերցնի, քանի որ հասկանում է, որ դա խայծ է». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի վերջին այցի ժամանակ հնչեցված պատասխանները բավականին մեծ դժգոհությունների ալիք բարձրացրեցին: Ակնհայտ էր, որ ռուսական կողմը հստակ որոշել է չնկատելու տալ 2016 թ.–ի ապրիլին Ադրբեջանի կողմից բլից–կրիկ սցենարով սանձազերծած պատերազմը և ցանկություն ունի, որ բանակցությունները շարունակվեն այն ոճով՝ իբրև թե այս ընթացքում ոչինչ էլ չի եղել: Եվ սա չէր կարող աննկատ մնալ քաղաքագետների և վերլուծաբանների աչքից, բայց ամենակարևորն այն է, որ սրանից բացի այլ հակասություններ էլ կան, որոնք չնկատելու է տալիս անգամ հայկական կողմը:

Քաղաքական վերլուծաբան, «Մոդուս Վիվենդի» կենտրոնի հիմնադիր և ղեկավար, արտակարգ և լիազոր դեսպան Արա Պապյանը «Փաստի» հետ զրույցում նշեց, որ բանակցությունների ամենասկզբից, երբ դեռ պատերազմ էր ընթանում և դեռ չէր կնքվել 1994–ի զինադադարի համաձայնագիրը, արդեն իսկ ընդհանուր մոտեցումն այնպիսին է, որ ԼՂԻՄ–ի Ադրբեջանի ենթակայության տակ գտնվելը նաև Հայաստանի կողմից ընկալվում էր որպես օրինական և իրավական երևույթ: Հետո այս մոտեցումը խորացավ, ամրագրվեցին մի շարք փաստաթղթեր և այսօր ունենք այն, ինչ ունենք:

«Այսօր այլևս որևէ մեկը չի վիճարկում այն հարցը, թե ԼՂԻՄ–ն իսկապես գտնվե՞լ է Ադրբեջանի կազմում, թե՝ ոչ: Եվ եթե մենք շեշտը դնում ենք միայն ինքնորոշման վրա, դա նշանակում է, որ ընդունում ենք, որ Արցախն իսկապես գտնվել է Ադրբեջանի կազմում և այսօր էլ պետք է միջազգային իրավունքի հիման վրա ինքնորոշվի: Այստեղ բավականին թերություններ կան, իսկ այն, որ Լավրովն այսօր կրկին խոսում է կարգավիճակ տարածքների դիմաց «կարգախոսի» շրջանակներում, անտեսելով 2016 թ.–ի ապրիլյան պատերազմից հետո ստեղծված նոր իրավիճակը, դա այն պատճառով է, որ այսօր Ռուսաստանը ընդամենը մեկ հիմնական և դրանից բխող մեկ ածանցյալ խնդիր ունի լուծելու: Ուժով, սպառնալիքով կամ այլ տարբերակով Ադրբեջանի՝ ԵԱՏՄ–ին անդամակցելու հարցը լուծելն ու նոր տիպի «ստատուս քվո»–ի հաստատումն է, որի ժամանակ Ադրբեջանը ինչ–որ չափով իրեն բավարարված կզգա»,– ասաց Արա Պապյանը:

Նրա համոզմամբ, սակայն, Ադրբեջանը երբեք էլ չի ցանկանա իր նավթի և գազի պաշարներն ազատ տնօրինելու հնարավորությունը զիջել Ռուսաստանին: Նա դրան երբեք չի գնա նույնիսկ Լեռնային Ղարաբաղի ու բոլոր տարածքների դիմաց: Եվ այս պարագայում, եթե մենք անգամ որոշ տարածքներ էլ զիջենք, ապա Ադրբեջանը դրանք չի էլ վերցնի, քանի որ հասկանում է, որ դա խայծ է, որը իրեն պետք չէ:

«Ադրբեջանի համար իր ռեսուրսները Ռուսաստանի վերահսկողությունից զերծ պահելն ավելի կարևոր է, քան Ղարաբաղը: Բայց Ղարաբաղը սեփական ժողովրդին ճնշած պահելու հարմար միջոց է: Այդ է պատճառը, որ Լավրովի այցը Հայաստանի և Ադրբեջանի արտաքին գերատեսչությունների ղեկավարների հետ հանդիպումը կարելի է հերթականը համարել»,– ասաց Ա. Պապյանը:

Քաղաքական վերլուծաբանի կարծիքով, Բիշքեկյան հանդիպումից սկսած, երբ ամրագրվեց և շրջանառության մեջ մտավ «տարածքներ կարգավիճակի դիմաց» թեզը, մինչ օրս շարունակում է բանակցային փաստաթղթի համար որպես հիմք մնալ: Մինչդեռ պետք է նաև հաշվի առնել այն նախադրյալները, որոնց պատճառով էլ ԼՂՀ–ն բռնակցվեց կամ «դարձավ» Ադրբեջանի հանրապետությանը: Պապյանի խոսքով, 1994–ին հայկական կողմը այդ ձևակերպմանը համաձայնել է, զիջելով իր դիրքերը և հույս ունենալով, որ այն խաղաղության կհանգեցնի, բայց փաստերը ցույց են տալիս, որ դեռևս երկար ժամանակ հնարավոր չի լինի խաղաղության մասին խոսել, քանի որ դա ձեռնտու չէ Ադրբեջանին:

«Որպեսզի արմատապես փոխվի բանակցային փիլիսոփայությունը, առաջին հերթին պետք է փոխվի իշխանությունը: Սերժ Սարգսյանը չի կարող ասել, որ այսքան տարի մի փիլիսոփայությամբ եմ առաջ շարժվել, հիմա էլ փոխում եմ այն: Բայց երբ նոր իշխանություն գա, որը իր նախընտրական ծրագրում նախապես ամրագրած կլինի այդ փիլիսոփայությունը, այն ժամանակ էլ կարող է հարցին միջազգային իրավունքի տեսանկյունից մոտենալ»,– ասաց Ա.Պապյանը:

Քաղաքագետն ընդգծում է նաև, որ եթե ԼՂՀ–ն 1921 թվականից ի վեր Ադրբեջանի ենթակայության տակ է, դա ոչ թե միջազգային իրավունքի վրա հիմնված որոշման, այլ երրորդ երկրի իշխող կուսակցական որոշման հետևանք է, ինչը հակասում է 1920 թվականի «Ազգերի լիգայի» խորհրդի որոշմանը:

«Եվ հետաքրքիրն այն է, որ բանակցությունների ժամանակ միշտ նշվում է, որ խնդիրը պետք է լուծվի միջազգային իրավունքի հիման վրա և Ադրբեջանը նույնպես դա նշում է, բայց վկայակոչում են Սովետական Միության կուսակցության ընդունած ներպետական փաստաթղթերը: Եվ մենք լռելյայն համաձայնել ու համաձայնում ենք դրա հետ: Այսինքն, ստացվում է, որ 21 թվականին երրորդ երկրի ինչ–որ կուսակցություն, անտեսելով «Ազգերի լիգային», որոշել է մի երկրին պատկանող տարածքը տալ երկրորդ երկրին: Եվ հարց է ծագում, թե ինչքանով է այն օրինական կամ միջազգային օրենքներին համապատասխանող քայլ եղել ժամանակին, երբ նույնիսկ Սովետական Միության ներսում՝ ներպետական մակարդակում անգամ սխալ որոշում է կայացվել»,– ասաց Ա. Պապյանը:

Քաղաքական վերլուծաբանի կարծիքով տեսականորեն ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը նույնպես կարող է բանակցային նոր գործընթացի սկիզբ դնել, բայց գործնականում մի շարք պատճառներով չի նախաձեռնի: Ինչ վերաբերում է ԼՂՀ հարցի կարգավորմանը, ապա Ա. Պապայնը նույնպես կարծում է, որ այն դեռ կշարունակվի երկար ժամանակ:

 

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

 

Լրահոս

Դիտել ավելին